Эрон-Исроил можароси Россия ва Хитой учун тўғридан-тўғри ҳарбий аралашув эмас, балки стратегик имконият сифатида намоён бўлади. Россия – минтақадаги сиёсий таъсирини сақлаш ва Ғарбга босим ўтказишни мақсад қилган бўлса, Хитой – энергетика хавфсизлиги ва “Бир камар – бир йўл” лойиҳаси доирасида иқтисодий барқарорликка эришишни кўзлайди.

Кеча, 17 июнь куни Остона шаҳрида "Марказий Осиё – Хитой" иккинчи саммити бўлиб ўтди. Марказий Осиё давлатлари раҳбарлари ҳамда Хитой раиси Си Цзинпин иштирок этган тадбирда Остона декларацияси ва Абадий яхши қўшничилик, дўстлик ва ҳамкорлик тўғрисидаги шартнома имзоланди.

Шавкат Мирзиёев ва Хитой раиси Си Цзиньпин "Марказий Осиё – Хитой" саммити доирасида музокара ўтказди. Етакчилар "Хитой – Қирғизистон – Ўзбекистон" стратегик темирйўли қурилишини жадаллаштириш муҳимлигини таъкидлашган. Таълим, фан, туризм ва маданият, кадрлар тайёрлаш ҳамда хитой тилини ўрганиш соҳаларидаги алмашинувларни ривожлантиришдан манфаатдорлик билдирилган.

Хитой Шарқий Туркистонда амалга ошираётган жиноятларини яшириш учун "геноцид туризми"ни ривожлантиришга уринмоқда. Бундан ташқари, босқинчи ҳукумат 2030 йилга келиб Шарқий Туркистонга йилига 400 миллиондан ортиқ сайёҳни жалб қилишни ва тахминан бир триллион юанга яқин даромад олишни режалаштирмоқда.

Афғонистон ҳукумати Россия ва Хитой билан долларсиз, миллий валюталарда савдо қилиш бўйича музокаралар олиб бормоқда. Руслар билан музокаралар илғор босқичда. Ўзаро ҳисоб-китобларнинг рубль ва афғонийда амалга оширилиши механизмлари ишлаб чиқилмоқда. Хитой билан ҳам шунга ўхшаш таклифлар илгари сурилган ва Кобулдаги Хитой элчихонаси билан биргаликда ишчи гуруҳ тузилиб, вазиятни ўрганишга киришилган.

Туркия Миллий разведка ташкилоти (МİТ) Хитой разведкаси билан алоқадорликда айбланаётган 7 кишилик жосуслик тармоғини фош қилди. Тезкор операция натижасида уларнинг давлат хизматчиларига тегишли телефон қўнғироқлари, SMS хабарларини кузатгани ҳамда уйғур жамоаси вакилларининг жойлашувини аниқлаш мақсадида сохта сигнал узатувчи станциялардан фойдалангани аниқланган.

Хитойнинг Бугур шаҳрида “Ғарбий минтақалар губернатори қароргоҳи” номли музей очилди. Бу расмий Пекиннинг Шарқий Туркистонни босиб олинишини оқлашга қаратилган навбатдаги тарғибот воситаси ҳисобланади. Эътиборлиси, хитойлик тарғиботчилар музейнинг очилиши маросимида “Шарқий Туркистоннинг асрлар давомида хитойликларга тегишли экани” ҳақидаги асоссиз ғояларни илгари сурган.

Янги йўриқномага кўра, хитойлик давлат амалдорларига хизмат доирасида камёб ва қимматбаҳо таомлар (деликатес), сигарет ва алкогол маҳсулотларини истеъмол қилиш қатъиян ман этилди. Шунингдек, уларнинг хорижий хизмат сафарларида катта харажатлар қилиши, аэропортларда меҳмонларни тантанали кузатиши, конференцияларда ҳашаматли безаклардан фойдаланиши ва пулларни ортиқча сарфлаши тақиқланяпти.

Теҳронда Хитой, Эрон, Туркия, Қозоғистон, Туркманистон ва Ўзбекистон вакиллари темир йўл орқали юк ташиш тарифларини мувофиқлаштириш бўйича келишувга эришди. Ушбу келишув Хитойдан Европагача бўлган юк оқимини Марказий Осиё ва Яқин Шарқ орқали оширишга қаратилган транспорт коридорини такомиллаштиришга хизмат қилади.

Хитой "Шинжонга ёрдам ва ҳудудни ривожлантириш" шиори остида Шарқий Туркистоннинг табиий бойликларини ўзлаштириш ва мажбурий меҳнат марказларини кенгайтиришга қаратилган 500 та йирик лойиҳани амалга оширмоқчи.