Бугун Америка Қўшма Штатлари ўзини демократия ва эркинлик ҳомийси сифатида кўрсатади. Аммо унинг тарихида ўчмайдиган қора саҳифа бор – ҳақиқий америкалик ҳиндуларга қарши геноцид. Америкалик олим, географ ва биолог Жаред Даймонднинг "Қуроллар, микроблар ва пўлат" асарида даҳшатли маълумотни келтиради: европаликларнинг қитъага қадами етганидан сўнг ишғол ҳамда инфекциялар туфайли тахминан 60-80 миллион ҳинду қирилиб кетган.

1949 йилдаги Тўртинчи Женева Конвенцияси ва 1907 йилдаги Гаага Регламентларида очиқ айтилган: босқинчи давлатлар ўз назоратидаги аҳолига озиқ-овқат, сув ва тиббий хизматни таъминлашга мажбур! Буни тўсиш ёки кечиктириш эса нафaқат ғайриинсоний, балки уруш жинояти сифатида баҳоланади. Бундан ташқари, маҳаллий аҳолини мажбуран кўчириш ёки ўз фуқароларини ишғол қилинган ҳудудларга жойлаштириш ҳам халқаро ҳуқуққа зиддир. Босқинчи исроил эса бу нормаларни мунтазам равишда бузмоқда.

Зангезур коридори Марказий Осиё ва Жанубий Кавказ мамлакатлари учун иқтисодий ва геосиёсий жиҳатдан муҳим аҳамиятга эга. Forbes томонидан келтирилган Жаҳон банки ҳисоб-китобларига кўра, коридор очилса, 2027 йилгача жаҳон савдосининг йиллик ҳажми қиймат жиҳатидан 50-100 миллиард долларга ошиши мумкин. Bloomberg баҳолашича, йўлни блокдан чиқариш Евроосиё орқали юк транзитини 12-15 соатга қисқартирган бўларди. Caspian Policy Center ҳисоб-китоблари бўйича, 5-10 йил ичида инфратузилма харажатларини 3-5 миллиард долларга тежаш мумкин, Oxford Economics эса йиллик логистика харажатларини 20-30 миллиард долларга камайишини прогноз қилган.

Аҳмадбойга пул тикканларнинг аксари Хбетга ҳам тиккан. Аҳмадбой йўқолгани билан, Тешавойга пул тикаверишади. Ўша Аҳмадбойга алданганлар унинг пирамида эканлигини, бир кун келиб қанчадан-қанча одам тушиб қолишини ҳам билган. Фақат "орада мен пулимни айлантириб оламан", деб ўйлаган. Шунинг учун биринчи навбатда мия билан шуғулланиш керак. Жей Лога ўхшаган томошалар бўлаверади, қачонки ўшандан мазза қиладиган миялар бор экан.

Сўнгги ҳафталарда қатор мамлакатлар, жумладан Испания, Норвегия, Ирландия, Словения ва бошқалар Фаластин давлатини расман тан олиши ҳақида расмий баёнотлар билан чиқишди. Баъзилар буни тарихий қадам, деб баҳолашмоқда. Бошқалар учун эса – бу ўнлаб йиллик босқин ва азоблардан кейинги маънавий ғалабадир. Аммо бу дипломатик ҳаракатлар ортида анча мураккаб стратегик манфаатлар ётибди.

Сўнгги йилларда жаҳон миқёсида ёшлар орасида руҳий бўшлиқ, умидсизлик, ўз жонига қасд қилиш, маънавий инқироз ҳолатлари кескин ортиб бормоқда. Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти (WHO) маълумотига кўра, ҳар йили 700.000 дан ортиқ инсон ўз жонига қасд қилади. Бу ҳар 40 сонияда бир инсон демакдир. Ўз жонига қасд қилиш 15-29 ёшлилар орасида иккинчи ўринда туради. Илмий тадқиқотлар кўрсатадики, бундай оғир ҳолатларнинг 70% дан ортиғи болаликда тўғри тарбия берилмагани, оилада меҳр ва эътибор етишмаслигидан келиб чиқади.

Маҳмуд Аббос Исроил ва АҚШни қанчалик хотиржам қилишга уринмасин, сионистлар Фаластин маъмуриятини ҳақорат қилиш, заифлаштириш, унга нисбатан санкциялар жорий қилиш ва иқтисодий инқирозга учратиш ҳаракатларидан тўхтамаяпти. ҲАМАСнинг қуролли қаршиликни легаллаштиришдаги асосий далили – бу шундан иборатки: куч ишлатмай курашиш, ахборот тарғиботи, фуқаролик итоатсизлиги, халқаро судлар, дипломатия, тинчлик жараёнлари – буларнинг барчаси бефойда. Агар шуларга уринсангиз, Исроил ва АҚШдан шунчаки тарсаки ейсиз, дунё эса сизга эмас, босқинчига оғишади, натижа эса – ноль.

Охирги кунларда Фаластин давлатини тан олишни қўллаб-қувватлаётган коалиция кучайиши кузатилмоқда. Экспертлар буни инсонпарварлик ҳаракати эмас, балки стратегик қасос сифатида баҳолашяпти. Франция, Испания, Ирландия, Норвегия, Канада, Австралия, Янги Зеландия ва бошқа давлатлар “адолат” учун эмас, балки АҚШ ва Исроилга қарши геосиёсий ўйин учун бирлашмоқда.

Исроилнинг Суданга нисбатан сиёсатидаги "бош ғоя" яҳудий давлатининг илк раҳбари Девид Бен-Гурионнинг машҳур баёнотидан олинган: “Биз (Исроил) кичик бир халқмиз. Имкониятларимиз чекланган. Бу чекловларимизни араб давлатларидаги душманларимиз билан урушда заиф нуқталарини аниқлаш ва чуқур ўрганиш орқали бартараф қилишимиз мумкин. Айниқса этник, мазҳабий гуруҳлар ва озчиликлар ўртасидаги зиддиятларни кучайтирар эканмиз, уларни ечилмайдиган муаммога айлантиришимиз керак”, деган у. Мазкур “бош ғоя” Исроилнинг араб мамлакатлари билан қандай муомала қилишини белгилаб беради. Унинг асосида сионистлар “периферия стратегияси”ни – яъни араб мамлакатларининг чекка ҳудудларидаги беқарорликни кучайтириш стратегиясини ишлаб чиққан. Бу айнан Жанубий Судандаги бўлиниш орқали амалга оширилди.

Агар биз сунъий интеллектга кўпроқ суяниб қолсак, мия фаолиятимизда қандай ўзгаришлар юз беради? Сунъий интеллект ростдан ҳам бизга бирор нарсани ўрганишда катта ёрдам берадими ёки аксинча – бизни лоқайд ва фикрламайдиган инсонларга айлантирадими? Массачусетс технология институти (MIT)нинг янги тадқиқоти ҳайратланарли ва баъзи ўринларда хавотирли натижаларни кўрсатди. Ушбу мақоламиз ChatGPT ва бошқа нейрон тармоқлар мия фаолиятимиз, хотирамиз ва мустақил фикрлашимизга қандай таъсир қилиши ҳақида.