Биз бу тадқиқодимизда Қутайба ибн Муслимнинг олиб борган фатҳ ҳаракатларини баён қилмоқчи эмасмиз. Зеро, бу масала араб тарихчилари томонидан кераклича ўрганилган. Биз эса ушбу шахснинг олиб борган фатҳлар асносидаги адолати ва исломни ёйишга қўшган ҳиссаси ҳақида далиллар асосида батафсил тўхталишга қарор қилдик.

Зулм ва хорликда ўлгандан кўра, шаҳидликни афзал кўрамиз. Бу сўзлар Теҳронда ўлдирилган ҲАМАС Сиёсий бюроси раиси Исмоил Ҳания ўрнига ҳаракатнинг янги раҳбари этиб тайинланган Яҳё Синварга тегишли.

Халқимиз орасида қадимдан “Шоҳи Зинда” – “Тирик шоҳ” деган ном билан машҳур бўлган Қусам ибн Аббос тарихнинг тўзонли саҳифалари ораларида қолган, ҳаёт йўли ҳақида кўп ҳам маълумот мавжуд бўлмаган саҳобийдир. Ҳолбуки, у пайғамбар(с.а.в.)нинг яқинларидан бўлиб, қабри бизнинг заминимизда, Самарқандда жойлашганлиги кўпчиликка маълум. Халқ орасида бу зот билан боғлиқ кўплаб афсоналар юради. Шу сабабли мазкур саҳобий ҳақида манбалардаги бор фикрлар ва далиллар асосида баҳоли қудрат маълумот беришни лозим топдик.

У қўллари темир кишанлар билан кишанланган ҳолда, собит қадамлар билан, юзида эса табассум порлаган ҳолатда дор остига келарди. Бу табассум ватан ўғлонларига унинг охирги саломи эди. Келаётиб оғзидан шаҳодат калимаси тушмади. Буюк шайхнинг юзи шаҳодат башорати ва Аллоҳнинг қазои қадарига розилик роҳатидан ял-ял ёнарди. Уни дор остига олиб келишлари билан осмонда самолётлар пайдо бўлиб, дор устида айланиб пастлаб уча бошлади. Мақсад – Умар Мухтор агар бирор нарса гапирса, уни халққа эшиттирмаслик эди.

У фалсафа ва эстетика профессори бўлди. Немис, инглиз, рус тилларини, исломни қабул қилгандан кейин эса араб тилларини пухта ўрганди. У ўн олти йил парламентда депутат, сенатор ва парламент спикери ўринбосари лавозимларида ишлаган.

«Мен Исломга ишонаман. Мен мусулмонман ва мусулмон бўлишнинг ҳеч қандай ёмон жойи йўқ, Ислом динида ҳеч қандай ёмонлик йўқ. Бу бизга фақат Аллоҳга худо деб ишонишни ўргатади. Сизлардан насроний бўлган баъзиларингиз мен ишонган, коинот ва осмонлар яратувчиси бўлмиш Худога ишонасизлар. Биз ҳаммамиз борлиқни яратган мана шу Зотга эътиқод қиламиз. Ўртамиздаги ягона фарқ шундаки, сиз Уни Худо деб атайсиз, биз эса Аллоҳ деймиз». Малколм Х ким? Нега у ўзига «Х» деб тахаллус олди?

Гарчи ўзбеклар номи билан бевосита алоқаси бўлса ҳам, Муҳаммад Шайбонийхон шахсияти, унинг ҳаёти ва сиёсий-ижтимоий фаолияти етарлича ўрганилмайди, муносиб баҳо берилмайди. Ҳатто буюк саркарданинг Самарқанддаги қабри эътибордан четда қолган ва деярли ҳеч ким бу қабрларда аслида ким ётганини билмайди. Azon Global ўзбекнинг буюк фарзандларидан бири бўлмиш Муҳаммад Шайбонийхон шахсини ўрганди.

Оилани муқаддас билиш инсониятнинг энг катта ва ўзгармас қадриятларидандир. Тарихан, инсонлар анъаналар, қадриятлар, дин-диёнатни маҳкам ушлаган. Энди айрим тоифалар чиққан ва чиқмоқдаки, инсоннинг биологик тур сифатидаги ўзига хос силсиласини бузишга зўр бермоқда. Уларнинг қадриятлари, тафаккури ва зеҳниятини соғлом ақл қабул қила олмайди. Бу қарашлари ғайри илмийдир.

Azon Global таҳририяти бош идорасида Umma Life ижтимоий тармоғи асосчилари билан учрашув бўлиб ўтди. Устозимиз Мубашшир Аҳмад лойиҳа раҳбари Исо Доғистоний билан суҳбат давомида мусулмонлар учун ягона бўлиб турган ижтимоий тармоқни ривожлантириш бўйича мулоҳазаларини билдирдилар, шунингдек, ўзбек фойдаланувчиларининг таклифларини етказдилар. Жумладан, тармоқнинг мусиқа билан боғлиқ талаблари бўйича умумий ечим таклиф қилинди.

Ҳозирда жамиятимизда мумтоз адабиётимизга, жумладан, ҳазрат Навоийнинг ижодига нисбатан асосан икки хил ёндашув бор. Бир гуруҳ кишилар унга меҳр қўйиб, бу улуғ шоирнинг асарларини қизиқиб ўрганади, лекин исломий илмлардан бехабар бўлганлари учун бу муҳташам оламнинг гўзалликларини етарлича кўра олмайдилар, хуш ифорларини туя олмайдилар. Шунинг учун ҳам бўлса керак, бундай кишиларнинг сийратида буюк адибларимизнинг бебаҳо ўгитларининг инъикосини топиш мушкул. Янада аниқ қилиб айтсак, бу тоифа одамлар мумтоз адабиётимизда куйланган исломий эътиқод ва ахлоқларни ўз шахсий ҳаётларида етарлича амалга ошира билмайдилар. Бунга ўтган даврларда қасддан диндан узоқлаштирилганимиз, адабиётимиз динсизлаштирилгани, уни ўрганиш тартиби бузилгани, асл манбадан ўрганмай қўйилгани, тасаввуфий адабиёт истилоҳларини билмаслик каби омиллар ҳам сабаб эканида шубҳа йўқ...