Joriy yilda yuz bergan uchta voqea bizga oʻtgan asrning 90-yillaridan boshlab, 2010-yilning oʻrtalarigacha boʻlgan muddatda dunyoga kelgan Z avlod (zumerlar)ning global oʻzgarishlardagi rolini koʻrsatmoqda. Albatta kelgusida geosiyosiy oʻyin qoidalarini belgilashda mintaqa aholisining 32 foizini tashkil qiluvchi yoshlar muhim oʻrin tutadi.

Bu – deizm haqidagi oltinchi darsimiz. Oldingi darsimizda tahlilimiz neʻʻmat yuzasidan boʻlgandi. Mazkur darsda molikiyat mavzusini tahlil qilamiz. Suhbatdoshimiz – yana bir deist. Unga yuzlanamiz:

bir misol keltiramiz. Har kuni necha-necha bemor sening shifoxonangda tekinga davolanadi. Soʻngra boshqasining oldiga borib: “Yaxshiyam borsiz, agar saxovatingiz boʻlmaganida, biz qaerga bosh urardik, kim biz bilan shugʻullanardi! Dorilarimizni kim berar, bizlarni kim davolardi!” deyishsa, indamay ketasanmi? Aslo! “Shifoxona meniki, sizlarni davolagan, malhamlaringizni bergan, holingizdan xabar olgan menman. Rahmatni menga ayting!” deysan. Endi soʻrovimiz quyidagicha: – Sen eng oddiy yaxshiliklaringning ham boshqasiga berilishiga rozi boʻlolmayapsan. Alloh taolo bizlarga ato etgan nihoyasiz xayr va ehsonlarning boshqasiga nisbat berilishiga, tashakkur va minnatdorlik bildirilishiga qanday rozi boʻlsin?

– Sen ishongan yaratguvchi hikmat egasimi? Yoki ishlarini faqat koʻngil ochish uchun qilganmi? Har holda, bu dunyoni shunchalar chiroyli yaratgan va har borliqqa oʻnlab fazilatlar bergan Zot donodir. Zero, bunday hikmatli yaratish faqat Hakim zotga, yaʻʻni hikmat sohibiga xos. Bir nazar sol, dunyoda hamma narsaning vazifasi bor. Hech nima isrof qilinmaydi. Bekor va behuda narsa yoʻq. Bu ham yaratguvchimizning dono zotligini isbotlaydi. Zotan, buni inkor etsang, butun borliq senga qarshi turadi va oʻzlaridagi hikmatni koʻrsatib, seni yolgʻonchiga chiqaradi. Endi esa biroz sen haqingda gaplashaylik:

Oxirgi vaqtlarda soqoli bor fuqarolarimiz huquqni muhofaza qiluvchi organlar tomonidan soʻroq qilinib, soqollari oldirilayotgani haqidagi xabarlarni koʻp eshityapmiz. Buning asl sababi nima? Soqol qoʻygan erkaklarning yuqoridagilarga yoqmasligimi?! Yoki bu ham bir islomofobiyaning koʻrinishimi?!

Bugun – bilim, maʻʻlumot koʻpaydi, ilm olish imko niyatlari chek-chegara bilmay qoldi. Biroq ilm-fan taraqqiy etgani sari ruhiy tanazzul, insoniylikdan, yaratilish mazmun-mohiyatidan uzoqlashish, hissiy va qalbiy haqiqatlarni aql va mantiq bilan inkor etish ham kuchaydi. Ana shunday inkorchilar orasida deistlar ming yillar davomida haqligini millionlab bor isbotlagan haqiqatlarni rad etishni boshladi. Ushbu izlanishimizda ularni fosh qilish, oʻzlarining usullari, aql va mantiq yoʻli bilan inkor etishni maqsad qildik. Uchinchi qism – deizmga koʻra olam nima uchun yaratilgani haqida.

Ayrim islomofob, jamiyatni ikkiga boʻlmoqchi boʻlayotgan, gʻaraz niyatli, xalqning milliy, tarixiy, eʻʻtiqodiy muqaddasotlarini yoʻq qilmoqchi boʻlayotgan radikal ateist va radikal liberal jamoalari, oʻzlarining asossiz va isbotlanmagan dalillari bilan, ong va tafakkurni zaxarlashmoqchi.

Bugun – bilim, maʻʻlumot koʻpaydi, ilm olish imkoniyatlari chek-chegara bilmay qoldi. Biroq ilm-fan taraqqiy etgani sari ruhiy tanazzul, insoniylikdan, yaratilish mazmun-mohiyatidan uzoqlashish, hissiy va qalbiy haqiqatlarni aql va mantiq bilan inkor etish ham kuchaydi. Ana shunday inkorchilar orasida deistlar ming yillar davomida haqligini millionlab bor isbotlagan haqiqatlarni rad etishni boshladi. Ushbu izlanishimizda ularni fosh qilish, oʻzlarining usullari, aql va mantiq yoʻli bilan inkor etishni maqsad qildik. Ikkinchi qism – odamlar nima uchun deist boʻlishlari haqida.

Zamonaviy dunyoviy fanlar boʻyicha olamshumul yutuqlarni taqdirlab boruvchi eng taniqli mukofot boʻlgan Nobelʻ mukofotining orasida musulmonlar deyarli yoʻq. Birinchidan, bu islom dinining muammosimi? Ikkinchidan, bu islom dinidan voz kechish yoki diniy fonni kamaytirishga asosli sabab boʻladimi? Uchinchidan, Nobelʻ mukofoti haqiqatdan ham inson saodatining ramzimi? Keling shu savollarga javob izlab koʻraylik.

Bugun – bilim, maʻʻlumot koʻpaydi, ilm olish imkoniyatlari chek-chegara bilmay qoldi. Biroq ilm-fan taraqqiy etgani sari ruhiy tanazzul, insoniylikdan, yaratilish mazmun-mohiyatidan uzoqlashish, hissiy va qalbiy haqiqatlarni aql va mantiq bilan inkor etish ham kuchaydi. Ana shunday inkorchilar orasida deistlar ming yillar davomida haqligini millionlab bor isbotlagan haqiqatlarni rad etishni boshladi. Ushbu izlanishimizda ularni fosh qilish, oʻzlarining usullari, aql va mantiq yoʻli bilan inkor etishni maqsad qildik. Birinchi qism – bebaho sezgilar insonga nima uchun berilgani haqida.