Mana, alhamdulillah, Allohning inoyati bilan Ramazon hayitini ham eson-omon nishonladik. Bu Ramazon ketdi, ibodatlar toʻxtadi degani, emas, albatta. Hozir Ramazondan keyin keladigan shavvol oyida turibmiz. Shavvol hijriy-qamariy taqvimning oʻninchi oyidir. Bu muborak oyning fazilatlari juda koʻp. Quyida ulardan baʻʻzilari bilan tanishamiz.

Alhamdulillah, muborak Ramazon oyini yana bir bor kuzatdik. Alloh taolo unda vaʻʻda qilingan ajru savoblarga, fayzu barakotlarga Oʻzi erishtirgan boʻlsin! Alloh taoloning marhamati tufayli muborak Ramazonning fayzu futuhlari hamon qalbimizda. Parvardigori olam uni kelasi Ramazongacha davomli qilsin, koʻp marotaba ushbu muborak oyga sogʻ-omon etib, undagi fazilatlardan bahramad boʻlaylik! Zero, Ramazonda tutgan roʻzasi maqbul boʻlgan kishilar yil davomida shu oyning fayzu barakotidan bahramand boʻlib yuradilar. Egamiz barchamizga shunday hayot kechirishni nasib qilsin! Zero, Abu Said Xudriy roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisi sharifda Rasululloh sollallohu alayhi va sallam bunday marhamat qilganlar:

صيام رمضان إلى رمضان كفارة ما بينهما

“...Ramazon oyida tutilgan roʻza keyingi Ramazongacha (boʻlgan gunohlarga) kafforatdir” (Imom Tabaroniy rivoyati). Zotan, Ramazon oyi qadriga etgan, uning fazilatlaridan bahramand boʻlgan kishi, albatta, uni yana kelishini intizorlik bilan kutadi. Chunki bir ibodatni ado etib, keyingisiga mushtoq boʻlib kutish haqiqiy moʻmin sifatidir. Muallo ibn Fazl rahimahulloh aytadi: «Salafi solihlar Ramazon kelmasidan olti oy oldin Allohdan bu oyga etkazishini soʻrab duo qilishar, Ramazondan keyin esa, yana olti oy bu muborak oyda bajargan ibodatlarining maqbul boʻlishini tilab iltijo etishar edi». Shunday qilib, u zotlar yil davomida Ramazon haqida qaygʻurar ekanlar. Demak, bu muborak oyning fazli naqadar yuksak ekaniga dalolatdir.

Mana, alhamdulillah, Allohning inoyati bilan Ramazon hayitini ham eson-omon nishonladik. Bu Ramazon ketdi, ibodatlar toʻxtadi degani, emas, albatta. Hozir Ramazondan keyin keladigan shavvol oyida turibmiz. Shavvol hijriy-qamariy taqvimning oʻninchi oyidir. Bu muborak oyning fazilatlari juda koʻp. Quyida ulardan baʻʻzilari bilan tanishamiz:

I. Iydul fitr. Hijriy taqvim boʻyicha shavvol oyining birinchi kuni Ramazon hayiti bayramidir. Anas roziyallohu anhu aytadilar: Rasululloh sollallohu alayhi va sallam Madinaga kelganlarida, u erda aholining oʻyin-kulgi qilib nishonlaydigan ikki kuni bor ekan. U zot soʻradilar: “Bu ikki kun qanday kunlar?” Ular: “Biz johiliyatda bu ikki kunni bayram qilib, unda oʻynar edik”, deyishdi. Shunda u zot marhamat qildilar:

إِنَّ اللَّهَ قَدْ أَبْدَلَكُمْ بِهِمَا خَيْرًا مِنْهُمَا يَوْمَ الأَضْحَى وَيَوْمَ الْفِطْرِ

“Alloh sizlarning bu kunlaringizni ulardan koʻra yaxshiroq boʻlgan ikki kun – Qurbon va Fitrga almashtirib berdi” (Imom Abu Dovud rivoyati).

II. Haj ibodatiga tayyorgarlik. Bu oy haj ibodatiga tayyorgarlik koʻrish mavsumidir. Haj Islom arkonlaridan biri hisoblangan ulugʻ ibodat ekani maʻʻlum. Zero, mukammal bajarilgan hajning mukofoti jannatdir. Unga etishish har bir moʻmin-musulmon orzusi. Buning uchun, haj ibodatidan oldin alohida hozirlik koʻrib, unga doir ahkomlarni, shariat koʻrsatmalarini koʻnt bilan oʻrganish va amalda tadbiq etish kerak. Bu oy esa, aynan shunga qulay fursatdir.

III. Uylanish. Xalqimiz orasida «ikki hayit orasida nikoh toʻyi qilib boʻlmaydi» degan notoʻgʻri, asosi yoʻq tushuncha bor. Holbuki, Paygʻambarimiz sollallohu alayhi va sallam ikki hayit orasida, aynan, shavvol oyida hazrat Oysha onamiz roziyallohu anhoga uylanganlar. Demak, ikki hayit orasida toʻy qilish mumkin, hatto mustahabdir.

IV. Olti kun nafl roʻza tutish. Shavvolning aynan Ramazondan keyin kelishining boisi Ramazon roʻzasiga bevosita bogʻliqligi uchundir. Zero, bu oyda sogʻligʻi va imkoni bor kishilar nafl roʻza tutsalar, ularga Alloh taolo koʻplab ajru mukofotlar berishini vaʻʻda qilgan. Jumladan, Abu Ayyub Ansoriy (roziyallohu anhu)dan rivoyat qilinadi. Paygʻambarimiz sollallohu alayhi va sallam dedilar:

من صام رمضان ثم أتبعه بست من شوال كان كصوم الدهر

“Kim Ramazon roʻzasini tutib, soʻng ketidan shavvoldan olti kun roʻza tutsa, yil boʻyi roʻza tutgandek boʻladi” (Imom Ibn Moja rivoyati).

Hadisi sharifdan maʻʻlum boʻlishicha, shavvol oyida roʻza tutishning qator foydalari bor. Quyida ular bilan tanishamiz:

1.  Shavvolning olti kunida roʻza tutishning foydalaridan biri shuki, har yili ushbu hadisi sharifga amal qilgan odam umr davomida roʻza tutganlik savobini qozonar ekan. Ulamolar Ramazon roʻzasidan keyin shavvol oyida olti kun roʻza tutgan kishiga bir yil davomida roʻza tutganlik mukofoti berilishini bunday tushuntirishgan: “Maʻʻlumki, shariatimizda hijriy-qamariy taqvim asosida hisob-kitob qilinadi. Shunday ekan, bir hijriy-qamariy yil taqriban 360 kundan iborat. Shunda, oʻttiz kun Ramazon roʻzasi oʻnga koʻpaytilganda 10 oy, yaʻʻni, 300 kun oʻrniga oʻtadi. Shavvol oyining olti kun roʻzasining oʻn barobari esa 60 kun, yaʻʻni, 2 oy boʻladi. Qoʻshib hisoblaganda, 360 kun (bir yil)ni tashkil qiladi. Natijada, kishi butun yil boʻyi roʻza tutgandek boʻladi. Zero, Alloh taolo Qurʻʻoni karimda bunday marhamat qiladi:

مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا

“Kimki (bir) hasana (savobli ish) qilsa, unga oʻn barobar (koʻpaytirib yozilur)...” (Anʻʻom surasi, 160-oyat).

Demak, Ramazondan keyin shavvol oyida ham roʻza tutish fazilatli ulugʻ ekan. Buning hikmati oʻlaroq, moʻmin-musulmonlar Ramazondan boshqa paytlarda ham roʻza tutib, yanada koʻproq ajr-savobga erishishlari, qolaversa, Ramazon kelishidan oldin, unga tayyorgarlik koʻrish maqsadida Shaʻʻbon oyida oʻzlarini roʻzaga oʻrgatib, ham jismonan, ham ruhan tayyorgarlik koʻrganlari singari, shavvolda ham bir oy davomida roʻza tutishga koʻnikkan ichki aʻʻzolar endi asta-sekinlik bilan taom isteʻʻmoliga moslashishi uchun hamdir. Shunday yoʻl tutish inson ruhiga ham, jismiga ham koni foyda. Zero, tabiblar shavvolda birdan oʻzini ovqatga urishni tavsiya qilishmaydi. Balki, ovqat isteʻʻmolini asta-sekinlik bilan koʻpaytirishni taʻʻkidlashadi.

Bu olti kunlik roʻzani shavvol oyining ikkinchi kunidan boshlab tutish mumkin. Zero, shavvol oyining birinchi kuni Ramazon hayiti boʻlgani uchun unda roʻza tutish taqiqlanadi. Shuningdek, Iydul fitrdan soʻng darhol roʻza tutish ham shart emas, balki shavvol oyi davomida tutsa, joiz. Ramazon oyi davomida baʻʻzi kunlarining roʻzasini tuta olmagan kishilar, avval oʻsha kunlarning qazosini ado etib, soʻng olti kunlik roʻzani tutsalar, ayni muddao boʻladi. Ammo, bu oyda olti kunlik nafl roʻzani tutib, Ramazondan qolgan qazolarni undan keyin yoki boshqa oylarda tutsalar ham zarari yoʻq. Lekin ulamolarning tavsiya qilishlaricha, shavvol oyida tutiladigan olti kunlik nafl roʻzani ketma-ket emas, balki har haftada ikki kundan tutish fazilatdir. Ayniqsa, dushanba va payshanba kunlari tutilsa, nur ustiga nur boʻladi. Zero, bu kunlarda tutilgan roʻzaga qoʻshimcha qilib, oʻsha kunlardagi roʻza tuganlik ajri ham yoziladi, inshaalloh. Bundan tashqari, qazo boʻlgan roʻzalarni ham mazkur oyda tutish bilan bu muborak oydagi fazilatlarga erishiladi.

2.  Shavvolning olti kunida roʻza tutishning yana foydalaridan biri shuki, u Ramazon roʻzasidagi yoʻl qoʻyilgan kamchilik-nuqsonlarga kafforat boʻladi. Zero, beayb Parvardigori olam. Banda kamchilik va xatolardan xoli emas. Bu xuddi farz namozlar ortidan oʻqilgan sunnat namozi kabidir. Ushbu sunnatlar farzda bilib-bilmay yoʻl qoʻyilgan kamchiliklarni bartaraf qiladi. Qiyomat kuni bandaning nafl ibodatlari uning farz-vojib amallarda yoʻl qoʻygan nuqsonlarini toʻldiradi. Zotan, Paygʻambarimiz sollallohu alayhi va sallam bunday deganlar:

إن أول ما يحاسب الناس به يوم القيامة من أعمالهم الصلاة قال يقول ربنا جل وعز لملائكته وهو أعلم انظروا في صلاة عبدي أتمها أم نقصها فإن كانت تامة كتبت له تامة وإن كان انتقص منها شيئا قال انظروا هل لعبدي من تطوع فإن كان له تطوع قال أتموا لعبدي فريضته من تطوعه ثم تؤخذ الأعمال على ذاكم

“Insonlar qiyomat kuni amallari ichida eng birinchi hisob-kitob qilinadigani namozdir. Rabbimiz azza va jalla Oʻzi yaxshi bilsa-da, farishtalarga qarata: “Bandamning namoziga qaranglar-chi, u toʻla-toʻkis ekanmi yoki nuqsonlimi?" deb aytadi. Agar (bandaning namozi) mukammal boʻlsa, unga mukammal deb yoziladi, agar unda biror kamchilik boʻlsa, Alloh: “Karanglar-chi, bandamning biror-bir nafl ibodati bor ekanmi?" deydi. Agar uning nafl ibodatlari boʻlsa, Alloh: “Bandamning farz amallarini uning nafl (ibodatlar)idan olib toʻldiringlar", deydi. Soʻnra (uning qolgan) amallari ham shu yoʻsinda qabul qilinadi" (Imom Abu Dovud rivoyati).

3.  Shavvolning olti kunida roʻza tutishning yana foydalaridan biri shuki, bu oʻz mohiyati bilan musulmon kishining roʻzadan zerikmaganiga, balki unga ragʻbati kuchliligidan dalolat qiladi. Zero, bu oydagi roʻzaning hikmati haqida Ibn Rajab rahmatullohi alayh bunday degan: “Ramazon oyidan keyin roʻza tutib yurishga odatlanish – Ramazon oyi roʻzasining qabul boʻlgani belgisidir. Chunki Alloh taolo bandasining biror amalini qabul qilsa, undan keyin uni (boshqa) solih, xayrli ishlarga boshlaydi, davomli qiladi”.

V. Tarixiy voqealar. Islom tarixida bu muborak oyda juda koʻp hodisalar yuz bergan. Jumladan, manbalarda shu oyda boʻlib oʻtgan voqealarning eng mashhuri oʻlaroq Rasululloh sollallohu alayhi va sallam paygʻambarlikning oʻninchi yili toifliklarni Islomga chorlash uchun, Toif tomonga yoʻl olib, safar davomida juda ogʻir mashaqqat va qiyinchiliklarga duch kelganlari tilga olinadi. Maqola juda choʻzilib ketmasligi eʻʻtiboridan mazkur voqea tafsiloti va boshqa boʻlib oʻtgan hodisalar haqida toʻxtalmadik. Ular haqida toʻliq maʻʻlumot olmoqchi kishilar Islom tarixi oid manbalarga murojaat qilishlari tavsiya etiladi.

Alloh taolo barchamizni Ramazon oyi va shavvol oyining fazilatlaridan bahramand qilsin. Omin!

Tolibjon QODIROV tayyorladi.