Кремль қўрқуви: Россия-Озарбайжон уруш остонасидами?

Алиев нутқидан парча: "Асосий маслаҳатим шу – ҳеч қачон сизни босиб олишларига йўл қўйманг. Аниқроғи, биз бу жараённи шундай кўряпмиз: ҳеч қачон таслим бўлма ва қул бўлиб яшама".

Алиевнинг ушбу сўзлари рус Z-блогерлари томонидан кескин танқид қилинди.

Айрим ҳарбий блогерлар ва сиёсий таҳлилчилар Алиевнинг ушбу сўзларини Москвага нисбатан очиқчасига ҳурматсизлик сифатида қабул қилиб, зудлик билан жавоб чоралари кўришга, ҳатто уруш таҳдидлари билан чиқишгача боришди.

Кремль эса вазиятга нисбатан кутилганидан анча эҳтиёткор муносабатда бўлди. Воиз Дмитрий Песков  мавжуд ҳолатга изоҳ бериб, Озарбайжон билан ўзаро муносабатларнинг мураккаб даври бошланганини тан олди.

"Икки давлат муносабатларида баъзан мураккаб даврлар бўлади. Ҳозир шундай пайтдамиз. Умид қиламизки, ҳаммаси яхши томонга ўзгаради", дейилган Кремл баёнотида.

Лекин озарлар шу билан тинчимоқчи эмас. Баку Россияни 2024 йил декабрида "Азал" авиакомпаниясига тегишли йўловчи самолётини қасддан уриб туширгани учун халқаро судга бермоқчи. Эслатиб ўтамиз, ўша воқеа сабаб 38 киши ҳалок бўлган эди.

Бундай кескин баёнот ва ҳаракатлар Москва ва Баку ўртасидаги муносабатлар олдин кўрилмаган даражада таранглашаётганини англатади. Ўзаро муносабатлардаги инқироз 2025 йил 27 июнда Екатеринбургда Россия полицияси томонидан тахминан 50 нафар этник озарбайжонликнинг 2001–2011 йиллардаги жиноятларда гумонлангани учун қўлга олиниши билан бошланди. Ўшанда қўлга олинган икки нафар озарбайжонлик полицияда вафот этганди. Баку суд-тиббий экспертизасига кўра, ўлим ҳолати кўп сонли жароҳатлар оқибатида юзага келганидан ғазабланди.

"Саломга яраша алик", деганларидек бунга жавоб сифатида 30 июнь куни Озарбайжондаги Россия пропагандачиси бўлган «Sputnik Азербайджан» ахборот агентлиги офисида тинтув ўтказилди. Етти нафар журналист, жумладан бош муҳаррир Евгений Белоусов ва директор Игорь Картових ҳибсга олинди. Уларга фирибгарлик ва ноқонуний тадбиркорлик айбловлари қўйилди.

Қолаверса, 15 нафар россиялик, асосан IT-мутахассислари наркотрафик ва кибержиноятларда гумон қилиниб ҳибсга олингани маълум қилинди.

Таҳлилчилар ушбу воқеаларни Озарбайжон-Россия муносабатларида янги геосиёсий босқичнинг бошланиши сифатида баҳолашмоқда.

"Илҳом Алиевнинг нутқи нафақат Украина, балки бутун постсовет ҳудуди учун аниқ сигналдир. У Россиянинг ҳудудий босқинига қарши муросасиз позицияни эгаллайди", деб ёзди Геосиёсий тадқиқотлар маркази таҳлилчиси Меҳмет Кочак.

TRT таҳлилчиси Мустафо Ўзтүрк эса: "Россия Кавказда ўз таъсирини йўқотишдан қўрқмоқда. Озарбайжон эса НАТОга яқинроқ позицияни эгаллашга интиляпти. Бу қарама-қаршилик Москва учун стратегик таҳдид", эканини маълум қилди.

Яна бир сиёсий таҳлилчи Орхан Бозкуртнинг фикрича, "Алиевнинг баёноти шунчаки дипломатик ишора эмас – бу Кавказдаги сиёсий мувозанат ўзгаришига олиб келадиган очиқ сигналдир. Россия Озарбайжон қолган собиқ совет мустамлакаси бўлган давлатларга ўрнак бўлишидан қўрқмоқда".

Хулоса ўрнида:

Россия ва Озарбайжон муносабатлари тарихида яна бир жиддий инқироз босқичига кирди. Бу тортишув фақат икки давлат ўртасида эмас, балки минтақадаги Туркия, Ғарб, Эрон ва Хитой манфаатлари кесишувидаги катта геосиёсий кураш доирасида юз бермоқда.

Алиевнинг позицияси Озарбайжон ташқи сиёсатининг янги фазаси — фаол, мустақил ва муросасиз босқичга ўтганини кўрсатяпти. Россия эса бу жараёнга турли босим воситалари орқали жавоб қайтариши эҳтимолдан йироқ эмас.