БМТ: 2022 йилда можароларда болаларга қарши 27 180 та жиддий ҳуқуқбузарлик қайд этилди

1982 йилда Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеяси “Исроилнинг тажовузкор ҳаракатлари қурбони бўлган кўп сонли бегуноҳ фаластинлик ва ливанлик болалардан даҳшатга тушган” ва ҳар йили 4 июнни Халқаро тажовуз қурбонлари бўлган бегуноҳ болалар куни сифатида нишонлашга қарор қилди.

Болаларга нисбатан содир этиладиган энг кенг тарқалган ҳуқуқбузарликлар жанговар ҳаракатларга болаларни ёллаш ва улардан фойдаланиш, қотиллик, жинсий зўравонлик, ўғирлаш, мактаб ва шифохоналарга ҳужум қилиш, инсонпарварлик ёрдамини рад этишдир. Болалар урушаётган томонлар томонидан даҳшатли нишонга олинмоқда.

Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг 2022 йилги болалар ва қуролли можаролар ҳақидаги ҳисоботида болалар қуролли тўқнашувлардан номутаносиб таъсир кўрсатишда давом этиши аниқланган. 2021 йилда қуролли можароларда болаларга нисбатан 23 982 та жиддий ҳуқуқбузарлик қайд этилган бўлса, 2022 йилда бу кўрсаткич 27 180 тага етди.

“Бузилишлар мониторинг механизми орқали кузатилган 24 мамлакат ва бир минтақада 18 890 нафар болага (13 469 ўғил, 4 638 қиз ва 738 жинси номаълум болалар) таъсир кўрсатди. Энг кўп ҳуқуқбузарликлар 8631 нафар боланинг ўлдирилиши (2985 та ҳолат) ва жароҳати (5655 таси), шунингдек, 7622 нафар болани ёллаш ва ишлатиш ҳамда 3985 нафар болани ўғирлаш билан боғлиқ”, — дейилади ҳисоботда.

Ҳисоботга кўра, жангларнинг янги ҳудудларга тарқалиши Мянмада жиддий қонунбузарликлар сонининг 140 фоизга ошишига олиб келди. Қуролли гуруҳларнинг бўлиниши ва жамоалараро зўравонлик Жанубий Судандаги болаларга таъсир кўрсатди ва бу минтақада жиддий қонунбузарликларнинг 135 фоизга ошишига олиб келди.

Қуролли гуруҳлар, шу жумладан БМТ томонидан террористик гуруҳлар деб таснифланган гуруҳлар фаоллигининг кучайиши марказий Саҳелда, хусусан Буркина-Фасода вазиятнинг жиддий ёмонлашишига олиб келди ва жиддий қонунбузарликларнинг 85 фоизга ошишига олиб келди.

Жиддий қоидабузарликларни кузатиш ва текшириш ниҳоятда қийин бўлиб қолган бўлсада, жумладан, кириш чекловлари туфайли, энг кўп жиддий қоидабузарликлар Конго Демократик Республикаси, Исроил, Сомали, Украина, Афғонистон ва Яманда тасдиқланган.

Ҳисоботда қайд этилишича, мактаб ва шифохоналарга ҳужумлар, хусусан, Украина, Буркина-Фасо, Исроил, Мянма, Мали ва Афғонистонда 112 фоизга ошган. Шунингдек, айниқса Исроил ва Мянмада болаларга қарши ҳақиқий ўқ-дорилардан фойдаланиш ва ҳаддан ташқари куч ишлатиш ҳолатлари кўпайган.

- бузилишлардаги гендер фарқлари

Гендер одатлари болаларнинг жиддий бузилишларга қанчалик мойиллигини аниқлади. Ҳисоботда айтилишича, ўғил болалар ёллаш ва фойдаланиш, ўлдириш ва майиб қилиш ва ўғирлаб кетишдан номутаносиб равишда азоб чекишда давом этган, қизлар эса можаро билан боғлиқ жинсий зўравонликдан номутаносиб равишда жабрланган.