Қозоғистонда АЭС қуриш бўйича умумхалқ референдуми кузда ўтказилиши мумкин

Қозоғистон ҳукумати Балхаш кўли бўйида атом электр станцияси (АЭС) қуриш бўйича умумхалқ референдумини ўтказиш тўғрисида қарор қабул қилди.

Республика бош вазири Олжас Бектенов референдум ўтказиш тўғрисидаги қарор лойиҳасини Президент Администрациясига киритиш бўйича топшириқ берди. Шунингдек, у референдумнинг аниқ санасини эълон қилиши керак бўлади. Референдум тахминий равишда жорий йилнинг кузига белгиланган.

“Мамлакат ядро ёқилғиси ишлаб чиқаришнинг тўлиқ циклини деярли якунлади ва кичик реакторлар билан ишлаш тажрибасига эга. Керакли кадрлар мавжуд, мутахассислар доимий равишда тайёрланмоқда”, – деди Бектенов.

Қозоғистонда атом электр станциясини қуриш бўйича референдум ўтказиш зарурлиги ҳақидаги муҳокамалар бир йил аввал бошланган эди. Президент Қосим-Жомарт Токаев илк бор 2023 йил сентябрида шундай таклиф билан чиққан эди. Сиёсатчи республика жаҳонда энг катта уран захирасига эга, шунинг учун у ўзининг ядровий авлодини яратиши кераклигини таъкидлади.

Қозоғистон раҳбари референдум ўтказиш зарурлигини мамлакат Семипалатинск ядровий полигонининг фожиали меросини ёдга олиши билан асослади. СССР даврида 1949 йилдан 1989 йилгача полигонда камида 468 та ядро синовлари, шу жумладан ер ости ва атмосфера портлашлари ўтказилган. Республиканинг биринчи президенти Нурсултон Назарбоевнинг биринчи қарорларидан бири полигонни ёпиш ва унинг ҳудудини мелиоратив ҳолатга келтириш ҳақида бўлган.

Балхаш кўли қирғоғида Қозоғистоннинг биринчи атом электр станциясини қуриш режалаштирилган. Қурилиш қиймати 10–15 миллиард долларга баҳоланмоқда, агар республика аҳолиси ушбу ташаббусни қўллаб-қувватласа, станцияни ким қуриши кейин маълум бўлади.

27-28 август кунлари Қозоғистон Энергетика вазирлиги “КазАтомEхпо” кўргазмасида Қозоғистон атом саноатининг атом электр станциялари қурилишига тайёрлигини очиқ муҳокама қилишни режалаштирмоқда. Тадбирда Россиянинг «Росатом» атом корпорацияси, шунингдек, Хитойнинг (Хитой Миллий ядро корпорацияси), Жанубий Кореянинг (Кореа Ҳйдро&Нуслеар Повер Со), Франциянинг (Элестрисит де Франсе) йирик ядро компаниялари иштирок этади.