Эрон ва БАА Жанубий Суданга қурол етказиб бериш бўйича БМТ эмбаргосини бузганликда айбланмоқда

Эрон ва Бирлашган Араб Амирликлари (БАА) Суданни вайрон қилган 14 ойлик можарода урушаётган томонларга учувчисиз учоқлар етказиб бериш бўйича БМТ эмбаргосини бузганликда айбланмоқда.

2024 йил 12 мартда Судан ҳукумати аскарлари миллий телерадиокомпания устидан назоратни қўлга олишди. Бунга қадар компания штаб-квартираси Тезкор ҳаракат кучлари (ТҲК) ва чет эллик ёлланма аскарлар назорати остида эди.

Армия учун муҳим бўлган ушбу ҳарбий ғалаба Эрон учувчисиз учоқлари билан боғлиқ.

Судан сиёсий ошкоралик обсерваторияси директори Сулиман Балдонинг айтишича, урушнинг дастлабки босқичларида армия фақат ҳаво кучларига таянган.

ТҲК Ғарбий Судандаги Хартум ва Дарфурнинг кўп қисмини қуруқликдан назорат қилди, армия эса осмонда ўз мавжудлигини сақлаб қолди.

2024 йил январь ойи бошида Х (собиқ Twitter)да ТҲК томонидан уриб туширилган армия дрони акс этган видео пайдо бўлди.

Голландиянинг PAX тинчлик ташкилоти гуманитар қуролсизланиш лойиҳаси директори Вим Цвайненбург қолдиқлар, двигатель ва дум Эронда ишлаб чиқарилган Mohajer-6 номли дронга ўхшашлигини маълум қилди.

Mohajer-6 узунлиги 6,5 м бўлиб, 2000 км гача уча олади ва эркин тушишда бошқариладиган ўқ-дорилар ёрдамида ҳаво ҳужумларини амалга оширади.

"Бу дронлар жуда самарали, чунки улар минимал тайёргарлик билан нишонларни аниқлай олади", - дейди у.

“Буларнинг барчаси Эроннинг Судан армиясини кучли қўллаб-қувватлаётганидан далолат беради”, - дейди у, гарчи Судан бошқарув кенгаши Эрондан қурол сотиб олишни рад этса-да.

“Ушбу дронлар бошқариладиган ўқ-дорилар билан жиҳозланган бўлса, демак, улар Эрон томонидан етказиб берилган, чунки бу ўқ-дорилар Суданда ишлаб чиқарилмайди”, — дея қўшимча қилди Цвайненбург.

Декабрь ойи бошида Эроннинг Qeshm Fars Air юк ташувчи авиакомпаниясига тегишли Boeing 747 йўловчи самолёти Эроннинг Бандар Аббос аэропортидан ҳавога кўтарилиб, Қизил денгиз томон йўл олган ва кейин радарлардан ғойиб бўлган эди. Бир неча соат ўтгач, сунъий йўлдошлар Судан армияси жойлашган мамлакат шарқидаги Порт Судан аэропортида худди шу турдаги самолётларни тасвирга олди.

Кейинроқ Твиттерда худди шу самолётнинг учиш-қўниш йўлагидаги сурати тарқалди.

Ушбу парвоз январь ойининг охиригача беш марта такрорланган, худди шу ойда Эрон дронларидан фойдаланиш ҳужжатлаштирилган.

Эслатиб ўтамиз, 2018 йилда БМТ Хавфсизлик Кенгаши Жанубий Судандаги қуролли гуруҳларга қурол-яроғ оқимини тўхтатишга қаратилган чораларни кўрган эди.

Qeshm Fars Air авиакомпанияси Яқин Шарқ бўйлаб, хусусан, Эроннинг асосий иттифоқчиларидан бири бўлган Сурияга қурол ва қирувчи самолётларни ташиш ҳақидаги кўплаб даъволар туфайли вақти-вақти билан АҚШ санкцияларига дучор бўлиб туради.

Шу билан бирга, уруш бошида ТҲК 120 мм миномёт снарядларини туширишга қодир бўлган квадрокоптер дронлардан фойдалангани ҳақида далиллар пайдо бўлди.

Ижтимоий тармоқлардаги суратлар ва кадрлар армия бундай дронларнинг кўпини уриб туширганини кўрсатади.

Amnesty International ташкилотининг қуроллар бўйича эксперти Браян Кастнер БАА аралашувига ишора қилди.

"БАА Эфиопия ва Яман каби бошқа можаро зоналаридаги иттифоқчиларига ҳам худди шундай дронларни етказиб берган", - дейди у.

БМТнинг шу йил бошида Хавфсизлик Кенгашига тақдим этган ҳисоботига кўра, авиация кузатуви бўйича мутахассислар БААдан Суданга қурол олиб кетаётгани айтилаётган фуқаролик самолётларининг ҳаво кўпригини кузатган. БАА эса бу даъвони рад этмоқда.