Нетаняхунинг яқин ҳамтовоғи, Исроилнинг янги ҳарбий раҳбари Эял Замир ким?
Эял Замир Исроил армиясида янги штаб бошлиғи лавозимига тайинланди. Замирнинг ҳозирги бош вазир иттифоқчиси сифатида ишлаётгани ва унинг кўрсатмаларини бажараётгани маълум бўлди.
Янги ҳарбий қўмондон бор эътиборини мудофаага эътибор қаратиш ўрнига "тўлиқ ғалаба"га интилмоқда ва кўп фронтли тўқнашувга тайёргарлик кўрмоқда.
"Сиз ҲАМАС ҳужумига учрадингиз", деди Эял Замир Исроил жанубий қўмондонлиги генерал-майори Ярон Финкелманга Ғазодаги Байт Ханун яқинидаги армия позициясига ташрифи чоғида. Шунда уни кутилмаганда ғафлатда қолдириб, олдиндан эълон қилинмаган машғулот ўтказди.
Бу қилиқ янги тайинланган Исроил штаб бошлиғининг лавозимга киришган биринчи кунида содир бўлди. У шу орқали ўзининг қандай ҳарбий раҳбар бўлишини кўрсатмоқчи эди.
Умм ар-Рашраш (Эилат) шаҳрида туғилган 59 ёшли Замир ҳозирги лавозимни эгаллаган энг кекса штаб бошлиқларидан бири ҳисобланади. У ироқлик ва яманлик яҳудийлар наслидан.
Тел-Авив университетида сиёсатшунослик бўйича таҳсил олган, кейинчалик Хайфа университетида "миллий хавфсизлик" мавзусида магистр даражасини эгаллаган, шунингдек, ҳарбий академияларда таҳсил кўрган.
1984 йилда Исроил армиясига қўшилганидан сўнг тез орада Зирҳли қўшинларни танлаган Замир жанговар аскар сифатида тайёргарликдан ўтди, шунингдек, танк бошқарувчиси курсини тугатди.
Йиллар давомида у Исроил ҳарбий иерархиясида кўтарилиб, қўмондон даражасига етди. Иккинчи Интифада, 2006 йилги Ливан уруши, шунингдек, Исроилнинг қамалдаги Ғазо секторига қарши кўплаб ҳужумларида қўшин тузилмаларига раҳбарлик қилди.
Бир муддат, 2023 йил 7 октябрда ҲАМАС бошчилигидаги ҳужумдан кейин, бир неча соат ичида барбод бўлган Исроил жанубий қўмондонлигига раҳбарлик ҳам қилган.
2018-2021 йилларда Замир Исроил армияси штаб бошлиғининг ўринбосари лавозимида ишлаган. Бироқ сўнгги тайинланишидан олдин, 2023-2025 йиллар оралиғида Исроил мудофаа вазирлигининг бош директори лавозимида фаолият юритган.
Бундан ташқари, у Исроил бош вазири Бинямин Нетаняхунинг ҳарбий котиби ҳам бўлган.
Эътиборлиси, Эял Замир Исроил бош вазирининг яқин иттифоқчиси бўлиб, у билан узоқ йиллик муносабатларни сақлаб қолган.
Қизиғи шундаки, Нетаняху илгари ўзини қуршаб олган ва унинг тактикасини танқид қилганларнинг аксариятини четлаштириш ўрнига, ўзига содиқ одамларни жалб қилишга муваффақ бўлди.
Масалан, Исроил бош вазири собиқ "Ҳарбий кабинет" учун шундай оғир шароит яратдики, Бенни Ганс ва Гади Айзенкот фавқулодда уруш ҳукумати фалаж ҳолатда ишлашга мажбур бўлгани учун норози бўлиб, истеъфога чиқишди.
Кейинчалик Нетаняху қарорларига қарши чиқаётган мудофаа вазири Йоав Галлантни лавозимидан четлатиб, унинг ўрнига ўзига содиқ собиқ ташқи ишлар вазири Исраэл Кацни тайинлади.
Исроил армиясининг янги штаб бошлиғи амалга оширган дастлабки қадамлардан бири генералларни ишдан бўшатиш тўлқинини бошлаш бўлди. У Исроил бош вазири Нетаняху билан тез-тез, баъзан оммавий равишда келишмовчиликларга борган Исроилнинг ҳарбий вакили Даниел Ҳагарини ҳам ишдан бўшатди.
Замир, шунингдек, 1990-йилларнинг бошларида қабул қилинган ва бир пайтлар Исроилнинг собиқ бош вазири Эҳуд Барак томонидан "кичик ва ақлли армия" деб номланган стратегияга - босқинчи давлатнинг технологияларга ҳаддан ташқари боғлиқлигига қарши бўлган эски мактабнинг қарашларига ишонадиган шахс ҳисобланади.
Дипломатияга таяниш ва урушдан қочишга интилиш ўрнига Замир нафақат Исроил урушини тажовузкорона олиб боришга қатъий қарор қилди, балки ҲАМАСнинг Ғазода бутунлай йўқ қилинишини ва урушнинг ўт очишни тўхтатиш келишуви билан тугамаслигини "таъминлаш" учун сиёсий раҳбарият билан ҳамкорлик қилишга ваъда берди.
Замирнинг тайинланиши Исроилнинг энг радикал сиёсий гуруҳлари томонидан катта мамнуният билан қарши олинди. Уларнинг баъзилари бу танловни "орзу" деб таърифлади.
Шу билан бирга, Исроил молия вазири Безалел Смотрич шундай фикр билдирди: “Энг муҳими, Замир профессионал даражадаги ходимлар сиёсий раҳбариятга бўйсунишини эсда тутиши керак. Ҳарбийлар буни тушуниш вақти келди”. Исроилнинг "Ҳааретз" кундалик газетаси Нетаняху Смотричга жавобини ҳам эълон қилди: "Нафақат ҳарбийлар, балки бутун профессионал даражадаги ходимлар ҳам”.
Муҳаммад Довуд Асадуллоҳ
