“Chinnigul va tikan” – Yahyo Sinvar (qissa, davomi)

Marhum qoʻmondon, Falastin ozodlik harakati etakchisi, mard jangchi, oʻz vatani va millatining sodiq oʻgʻloni Yahyo Sinvarning “Chinnigul va tikan” asarini eʻʻlon qilishda davom etamiz. Tarjimon – Maʻʻmur Muxtor.

Marhum qoʻmondon, Falastin ozodlik harakati etakchisi, mard jangchi, oʻz vatani va millatining sodiq oʻgʻloni Yahyo Sinvarning “Chinnigul va tikan” asarini eʻʻlon qilishda davom etamiz. Tarjimon – Maʻʻmur Muxtor. Boshi

***

Kunlar oʻtardi, ammo, otam va amakimdan darak boʻlmasdi. Bobom, onam va kelinoyimlar, hech bir erkagu ayol qolmagandi, barchasidan ular haqida erinmay birma-bir soʻrab chiqdik. Tashvishimiz, qoʻshnilarimiz tashvishi bilan bir – hamma «Ozod Falastin» tarkibidagi yoki koʻngilli jangchilar safida daraksiz yoʻqolgan yaqinlarini qidirardi. Gʻazo sektori va Gʻarbiy Sohilda bir xil umidsizlik, tushkunlik ruhiyati hukm surar, odamlar endi yahudlar ularni ne koʻyga solishlarini bilolmay hayronu lol edilar.

Bobom har erta tongda hassasini olib, ikki oʻgʻlini qidirgani chiqib ketar, koʻchada ularni bilganu bilmagandan soʻrayverdi. Qachon madori qurib, holdan toygach, uyga qaytib kelardi. Urush tugasa ham uylariga qaytishmagani sababli onam va kelinoyim bobom qanday yangilik olib kelar ekan, deya eshik oldida intizor boʻlib kutib oʻtirishardi. Xoʻjayinlarining nomaʻʻlum qismatidan qoʻrquv va xavotirdan kuyib-pishardilar. Akalarim, amakivachchalarim nimalar boʻlayotganini bilib turishardi. Men boʻlsam hali-hamon atrofimda boʻlayotgan ishlarning mohiyatini anglashga yoshlik qilardim. Onamlarning tashvishi oʻzlariga etarli boʻlganidan uylarni supurib-tozalash, egulik hozirlash kabi xizmatlarni Fotima opam oʻz gardaniga olgandi.

Bobomning otamizni izlab chiqib ketgan kunlarining birida, shom vaqtida ham kelmagani onamni tashvishga soldi. Eshikni ochib moʻralab turaverdilar. Oxiri koʻcha boshidan bobom burilib, koʻrinish berdi. Hassasiga suyanib olganidan hassa singuday boʻlib ketgan, oyoqlarini arang, zoʻrgʻa-zoʻrgʻa sudrab kelardi. Olib kelayotgan xabari ularning gardanida ogʻir yuk boʻlib, qaddini egib qoʻygandek edi goʻyo. Onam Mahmud akamga tez bobomning oldiga chiqishini, yordamlashishini buyurdi. Akam chopqilab oldilariga etib borganida, yuzini yoshlari qoplaganini koʻrib, nima gap ekanligini bilishga harakat qilardi. Uyga etib kelgunlariga qadar ham biror kalima gapirtirolmadi. Xovliga kiriboq oyoqlarida muvozanat saqlab turolmaganidan devorga yopishib yura boshladi. Onamlar esa «Nima boʻldi?», «Nima gap?», «Qanday xabar olib keldingiz?», «Oʻzi tinchlikmi?» kabi savollarga koʻmib yuborishgan edi. Chunki yomon xabar kelgan boʻlishi mumkinligidan qoʻrqib ketishgandi. Bobom biror nutq soʻzlash u yoqda tursin, harakatlana olmay qoldilar hatto. Hammamiz ularni joylariga koʻtarib kirish uchun barakayiga yopishdik. Oʻz joyiga yotqizar ekanmiz, bobomning lablari orasidan chiqadigan har bir harfga mushtoq boʻlib termulardik.

Onam sopol idishda suv uzatganida, bobom uni ushlab turishga ham kuchi etmadi. Onam tutib turdi, soʻng bir chimdim suvdan yuziga biroz sepib qoʻydi. Shundan soʻng sal tinchlanganday boʻldiyu, kelinoyim tarafga qaygʻuli boqardi. Bu boqish – shumxabarning otamdan koʻra amakimga taaluqliroqligini bildirardi. Kelinoyim lablari titrab, munkaygan holida past ovoz bilan «Nima boʻldi, dadajon? Nima gap ekan», - degan gapni zoʻrgʻa aytib oldi. Bobomning koʻzidan duv-duv yosh oqdi. Soʻng oʻzini qoʻlga olishga harakat qilib, hissiyotlarini jilovladi. Kelinoyim bobomning aytolmayotgan xabarini tushunib etdi-da, dodlab yigʻlab yubordi.

«Ayting, oʻgʻlingiz halok boʻlibdimi? Erimni oʻldirishdimi ayting?», - deb yigʻlardi. Bobom faqat "ha" ishorasini berib, boshini silkib qoʻydi, xolos. Yigʻlash yanada avj oldi. Oʻzini qoʻlga olishdan ojiz holga tushib qolgan edi shoʻrlik. Onam ham birga qoʻshilib yigʻlar, ham tasalli berardi. Kelinoyim esa «Uni oʻldirishdi. Erimni oʻldirishdi», - deya dodlardi.

«U oʻlmadi hoy, Umm Hasan! Oʻlgani yoʻq, u shahid boʻldi. Eshityapsizmi, shahid boʻldi. Shahidlar oʻlmaydi-ku toʻgʻrimi? Oʻzingizni qoʻlga oling! Boʻldi, azizam, tinchlaning!».

Bular onamning kelinoyimga tasalli berib aytgan gaplari edi.

Aka-opalarim ham, amakivachchalarim ham yigʻlayotgan edi. Men esa turgan joyimda qotib qogandim. Nima boʻlayotganini tushunolmasdim.

“Taq-tuq-taq” qilib eshikni qoqib qoldi kimdir. Mahmud akam bilgani chiqib ketdi, yigʻi ovozini eshitgan qoʻshnilar xabar olgani kirgan ekan. Xona tik turgan odamlarga toʻldi. Tasalli berishar, ayrimlari qoʻshilishib yigʻlardi.

Kunlar oʻtar, ammo otamdan hanuz darak boʻlmasdi. U kishini oxirgi marta koʻrganlar tirik boʻlganini, koʻngilli jangchilar bilan birga gʻarbiy tarafga oʻtib ketganini aytishgan, xolos. Boshqa hech narsa bilmasdik. Amakimning azasi oʻtgach, bobom yana otamni izlashga tushdi. Shular otam haqida bor toʻplagan maʻʻlumotlari boʻldi. Shundan soʻng ularni izlashni bas qilib, kelishini kutishga qaror berdi. Tirik boʻlsa, qaerdaligimizni biladi, biz esa ular qaerdaligini bilmaymiz.

Kunlar oʻtdi, hayot oʻtaverar ekan. Oddiy hayotga qaytdik. Hammamiz boshimizga tushgan kunlarga moslashishimiz darkor edi. Maktablar qaytadan oʻquvchilar uchun eshiklarini ochdi. Aka-opalarim, amakivachchalarim maktabga qatnay boshladilar. Onam va kelinoyim erta tongda turib, ularni maktabga hozirlashar, soʻng olib borgani chiqib ketishardi. Men, emizilik singlim va tendosh amakivachcham Ibrohim qolardik. Kunlar uzaygani sayin bobom koʻchaga chiqib, uzoq vaqt qaytmaydigan boʻldi. Baʻʻzan kechga yaqin kelayotib kartoshka, baqlajon, pamildori, koʻkatlar kabilarni koʻtarib kelardi.

Davomi bor...

Maʻʻmur Muxtor tarjimasi