Dunyoning 18-eng yirik iqtisodiyotiga ega Misr funti 60 foizga qadrsizlandi, Markaziy bank asosiy stavkani 600 bazis punktiga yoki 27,25 foizgacha oshirdi. XJV mamlakatga 8 mlrd dollar favqulodda kredit ajratmoqchi. Misrdagi bu kabi muammolar dunyo va mintaqa uchun nimasi bilan xavfli? Dastlabki xulosalar va prognozlar qanday?

Misr Markaziy banki asosiy stavkani birdaniga 600 bazis punktiga yoki 27,25 foizgacha oshirish toʻgʻrisida qaror qabul qildi, deya xabar bermoqda Sinʻxua.

Markaziy bank dezinflyatsiya jarayonini tezlashtirish va bazaviy inflyatsiya darajasini pasaytirishni taʻʻminlash maqsadida pul-kredit siyosatini qatʻʻiylashtirish jarayonini tezlashtirmoqchi.

Yaqinda yillik inflyatsiya koʻrsatkichlari pasayganiga qaramasdan, mamlakatda 2024 yilning toʻrtinchi choragida markaziy bank inflyatsiya darajasi 7 foiz (±2 foiz punkti) koʻrsatkichidan oʻrtacha ancha yuqori boʻlishi kutilmoqda.

Black Sea Strategy Institute instituti hisob-kitoblariga koʻra, foiz stavkasining koʻtarilishi va XJV tomonidan 8 mlrd dollar miqdorida favqulodda kredit ajratilishi kabi Misr funti qulashining oldini olishga qaratilgan shoshilinch choralar Turkiyadagi singari iqtisodiyotga berilgan barcha kreditlarni oʻldiradi (yaʻʻni, iqtisodiyotdagi hech bir sohaning foydasi ushbu stavkalardan oshmaydi) va 8 mlrd dollar esa davlat amaldorlari ishtahasini qondirishda dengizdan tomchi boʻlib qoladi.

Misrdagi bu kabi muammolar dunyo va mintaqa uchun nimasi bilan xavfli?

1. Misr arab dunyosidagi eng yirik davlatdir (100 milliondan ortiq aholi, dunyodagi barcha arablarning qariyb uchdan bir qismi) va u erdagi global muammolar barcha arablarni qamrab oladi.

2. Misr mintaqaviy xavfsizlik kafillaridan biridir. Misrning Yaqin Sharqdagi barcha harbiy va siyosiy jarayonlar haqidagi fikri AQSh, Isroil, Eron, Xitoy va Rossiya tomonidan inobatga olinadi va koʻplab avantyuralar aynan Misrning qarshiligi tufayli u yoki bu ishtirokchi tomonidan amalga oshirilmadi.

3. Misr Shimoliy Afrikada ham ulkan taʻʻsirga ega boʻlib, Sudan, Efiopiya, Liviya, Chad, Somali va qitʻʻaning boshqa mamlakatlaridagi voqealarga bevosita aralashadi.

4. Ayni paytda Misr diktaturasi “Arab bahori”dan hech qanday saboq olmagan va kun tartibidagi birorta ham dolzarb masalalarni hal etmagan – barcha siyosiy jarayonlar shunchaki qonga botgan. Misr uchun arab bahori avval Mursiy prezidentligiga (“Ixvon al-Muslimiyn”dan), keyin esa Muborak oʻrniga kelgan Sisiy diktaturasiga aylanib ketdi.

5. Bundan tashqari, Misrning iqtisodiy ahvoli avvalroq Suriya va Falastindan kelgan millionlab qochqinlar, shuningdek, Suvaysh kanali orqali yuk tashishdan tushgan daromadning keskin kamayishi (husiylar tufayli) tufayli jiddiy zarar koʻrgan edi.

Afrika va Osiyoning mintaqaviy xavfsizligi uchun Misr amerikaparast va saudiyaparast boʻlsa-da, lekin baribir qoʻllab-quvvatlovchi ustundir. Va endi bu «ustun», maʻʻlum boʻlishicha, iqtisodiy jihatdan chirigan va yorilib ketgan.

Dastlabki xulosalar va prognozlar:

1. Funtning qadrsizlanishi byudjetni kamomadsiz qisqartirish imkonini beradi, lekin ayni paytda misrliklarni ham xuddi shunday 60 foizga talaydi. Bu jamiyatdagi keskinlikni keskin oshiradi.

2. Bunday sharoitda mahalliy “Misr bahori” yuzaga kelishi mumkin. Natijada Misrni barcha mintaqaviy siyosiy jarayonlardan muqarrar ravishda chetlashtiradi. Bu bilan AQSh va Saudiya Arabistoni pozitsiyalarini zaiflashtiradi hamda bir tomondan Isroil, boshqa tomondan eʻʻtibordan chetda qolganlar bloki (Xitoy-Rossiya-Eron)ning qoʻlini boʻshatadi, bu esa mintaqadagi barcha mojarolarning kuchayishiga qoʻshimcha sabab boʻladi.