21.03.2025 07:25
Исроил Сурияни сувсиз қолдирмоқда
Сурияда Асад ҳукуматининг қулашидан фойдаланиб, Исроил жанубдаги Суриянинг янги ерларини қўлга киритар экан, Ал-Мантара тўғонини ҳам эгаллаб олди ва аллақачон мамлакатлардан сув ўғирлаш орқали минтақавий ҳукмронликни таъминлаш бўйича узоқ йиллик сионистик стратегияни амалга оширишга киришди. Сурия билан муносабатларни нормаллаштириш эвазига сув алмашиш учун сиёсий босим қуроли сифатида фойдаланиш учун сув танқислигини келтириб чиқармоқда.
Исроилнинг Сурия жанубига бостириб кириши унинг давом этаётган сув амбицияларидан дарак беради. Ҳисоботлар шуни кўрсатадики, сионистик режим ҳозирда Сурия ва Иорданиядаги умумий сув ресурсларининг 40 фоизини назорат қилади. Жумладан, декабрда Ярмук ҳавзасидаги Ал-Ваҳда тўғонини қўлга киритгач, Исроил кучлари Ал-Мантара тўғони томон юрди.
Исроил Иорданияга сувнинг асосий экспортчиси ҳисобланади
Ярмук ҳавзаси стратегик муҳим ҳудуд бўлиб, Сурия ва Иордания ўртасидаги табиий чегаранинг бир қисмини ташкил қилади. Ҳавзанинг асосий сув манбаи - Ярмук дарёси Дараа ва Ас-Сувайда губернаторликлари, шунингдек, Иордания шимолидаги аҳолини ва қишлоқ хўжалиги ерларини сув билан таъминлайди.
Дарёнинг умумий узунлиги 57 км бўлиб, унинг 47 кми Сурия ҳудудидан, қолган қисми эса Сурия-Иордания чегарасининг бир қисмидан ўтади. Сурия ўз соҳилларида бир қанча тўғонларни, хусусан, 225 миллион куб метр сиғимга эга бўлган Ал-Ваҳда ҳамда Ярмук тўғонларини қурган.
Бу тўғонлар Таура линияси каби йирик насос тармоқлари орқали атрофдаги қишлоқларни ичимлик суви билан таъминлашдан ташқари, тахминан 13640 гектар деб ҳисобланган кенг қишлоқ хўжалиги ерларини суғоришда ҳам фойдаланилади.
Ушбу муҳим сув йўли сионистик тузумнинг минтақавий сув ҳукмронлигини таъминлашга қаратилган кенгроқ стратегияси қурбони бўлди.
Ушбу муаммоларга қарамай, Исроилнинг Сурия жанубидаги сўнгги ҳаракатлари минтақавий кенгайиш орқали сув танқислигини бартараф этиш бўйича изчил стратегияни намойиш этади. Суриядаги сиёсий қўзғолон босқинчи ташкилотга бу амбицияларни илгари суриш учун тарихий имконият яратди.
Шунчаки эслатиб ўтамизки, ҳатто Хаим Вейзманн каби илк сионист етакчилар ҳам Суриядаги янги босиб олинган Хермон тоғи ва Ливандаги Литани дарёси каби ҳудудлардан сувнинг суғориш ва иқтисодий тараққиёт учун муҳимлигини таъкидлаганлар.
Ҳатто сионизм асосчиси Теодор Ҳерцл ҳам сионистик тузилма Ливаннинг жанубий қисмини ўз ичига олиши зарурлигини таъкидлаган, чунки у қисман ҳаётий муҳим сув захираларини ушлаб турган. Сионистлар ҳаракати 1919 йилда Парижда бўлиб ўтган Тинчлик конференциясида Суриядаги Иордан, Литани дарёлари ва Хауран текислиги манбаларини Британия мандати Фаластинига қўшиб олишга интилиб, жуда катта босим ўтказди. Бироқ бу талаблар Сурия ва Ливан устидан мандатга эга бўлган Франция томонидан рад этилганди.
1941 йилда, кейинчалик Исроилнинг биринчи бош вазири бўлган Девид Бен-Гурион бўлажак сионистик мавжудот Р. Литанидан нима қилишни истаётганини аниқ кўрсатиб:
"Биз Литани дарёсининг ҳаётийлигини таъминлаш учун яҳудий давлати чегараларида бўлиши кераклигини ёдда тутишимиз керак", деган эди.
Шунингдек, 1953 йилги Жонстон лойиҳаси ҳам мавжуд бўлиб, у Иордан дарёси ҳавзасидаги давлатларнинг сиёсий чегараларини эътиборсиз қолдирган ҳолда Жалила денгизини дарё сувининг табиий сув омбори деб ҳисоблайди. Сионистлар Иордан дарёси оқимини ўз манфаати йўлида йўналтиришни режалаштирди ва 1953 йилдан бошлаб Исроилнинг «Мекорот» компанияси орқали бу режаларни амалга оширишга киришди.
Афсуски, 1967 йилда Сурия ютқазган Олти кунлик уруш бурилиш нуқтаси бўлди, чунки Исроил Ғарбий Соҳил, Ғазо сектори ва Жўлон тепаликлари каби сувга бой ҳудудлар устидан назоратни қўлга киритди. Бу ҳудудлар ҳозирда Исроил сув эҳтиёжининг муҳим қисмини қоплайди.
Айни пайтда, фаластинликлар сувдан фойдаланишда чекловларга дуч келишмоқда. Мисол учун, фаластинликларнинг жон бошига сув истеъмоли йилига ўртача 20 кубометрни ташкил қилади, яҳудийларда эса 60 кубометр.
Сарвар Абдуллаев, журналист
Исроилнинг Сурия жанубига бостириб кириши унинг давом этаётган сув амбицияларидан дарак беради. Ҳисоботлар шуни кўрсатадики, сионистик режим ҳозирда Сурия ва Иорданиядаги умумий сув ресурсларининг 40 фоизини назорат қилади. Жумладан, декабрда Ярмук ҳавзасидаги Ал-Ваҳда тўғонини қўлга киритгач, Исроил кучлари Ал-Мантара тўғони томон юрди.
Исроил Иорданияга сувнинг асосий экспортчиси ҳисобланади
Ярмук ҳавзаси стратегик муҳим ҳудуд бўлиб, Сурия ва Иордания ўртасидаги табиий чегаранинг бир қисмини ташкил қилади. Ҳавзанинг асосий сув манбаи - Ярмук дарёси Дараа ва Ас-Сувайда губернаторликлари, шунингдек, Иордания шимолидаги аҳолини ва қишлоқ хўжалиги ерларини сув билан таъминлайди.
Дарёнинг умумий узунлиги 57 км бўлиб, унинг 47 кми Сурия ҳудудидан, қолган қисми эса Сурия-Иордания чегарасининг бир қисмидан ўтади. Сурия ўз соҳилларида бир қанча тўғонларни, хусусан, 225 миллион куб метр сиғимга эга бўлган Ал-Ваҳда ҳамда Ярмук тўғонларини қурган.
Бу тўғонлар Таура линияси каби йирик насос тармоқлари орқали атрофдаги қишлоқларни ичимлик суви билан таъминлашдан ташқари, тахминан 13640 гектар деб ҳисобланган кенг қишлоқ хўжалиги ерларини суғоришда ҳам фойдаланилади.
Ушбу муҳим сув йўли сионистик тузумнинг минтақавий сув ҳукмронлигини таъминлашга қаратилган кенгроқ стратегияси қурбони бўлди.
Ушбу муаммоларга қарамай, Исроилнинг Сурия жанубидаги сўнгги ҳаракатлари минтақавий кенгайиш орқали сув танқислигини бартараф этиш бўйича изчил стратегияни намойиш этади. Суриядаги сиёсий қўзғолон босқинчи ташкилотга бу амбицияларни илгари суриш учун тарихий имконият яратди.
Шунчаки эслатиб ўтамизки, ҳатто Хаим Вейзманн каби илк сионист етакчилар ҳам Суриядаги янги босиб олинган Хермон тоғи ва Ливандаги Литани дарёси каби ҳудудлардан сувнинг суғориш ва иқтисодий тараққиёт учун муҳимлигини таъкидлаганлар.
Ҳатто сионизм асосчиси Теодор Ҳерцл ҳам сионистик тузилма Ливаннинг жанубий қисмини ўз ичига олиши зарурлигини таъкидлаган, чунки у қисман ҳаётий муҳим сув захираларини ушлаб турган. Сионистлар ҳаракати 1919 йилда Парижда бўлиб ўтган Тинчлик конференциясида Суриядаги Иордан, Литани дарёлари ва Хауран текислиги манбаларини Британия мандати Фаластинига қўшиб олишга интилиб, жуда катта босим ўтказди. Бироқ бу талаблар Сурия ва Ливан устидан мандатга эга бўлган Франция томонидан рад этилганди.
1941 йилда, кейинчалик Исроилнинг биринчи бош вазири бўлган Девид Бен-Гурион бўлажак сионистик мавжудот Р. Литанидан нима қилишни истаётганини аниқ кўрсатиб:
"Биз Литани дарёсининг ҳаётийлигини таъминлаш учун яҳудий давлати чегараларида бўлиши кераклигини ёдда тутишимиз керак", деган эди.
Шунингдек, 1953 йилги Жонстон лойиҳаси ҳам мавжуд бўлиб, у Иордан дарёси ҳавзасидаги давлатларнинг сиёсий чегараларини эътиборсиз қолдирган ҳолда Жалила денгизини дарё сувининг табиий сув омбори деб ҳисоблайди. Сионистлар Иордан дарёси оқимини ўз манфаати йўлида йўналтиришни режалаштирди ва 1953 йилдан бошлаб Исроилнинг «Мекорот» компанияси орқали бу режаларни амалга оширишга киришди.
Афсуски, 1967 йилда Сурия ютқазган Олти кунлик уруш бурилиш нуқтаси бўлди, чунки Исроил Ғарбий Соҳил, Ғазо сектори ва Жўлон тепаликлари каби сувга бой ҳудудлар устидан назоратни қўлга киритди. Бу ҳудудлар ҳозирда Исроил сув эҳтиёжининг муҳим қисмини қоплайди.
Айни пайтда, фаластинликлар сувдан фойдаланишда чекловларга дуч келишмоқда. Мисол учун, фаластинликларнинг жон бошига сув истеъмоли йилига ўртача 20 кубометрни ташкил қилади, яҳудийларда эса 60 кубометр.
Сарвар Абдуллаев, журналист