Салжуқийлар даврида Рамазон шукуҳи

Буюк Салжуқийлар даврида давлат бошқаруви учун сарой мавжуд бўлса-да, султонлар кўпинча кўчманчи ҳаёт тарзини давом эттирганлар. Шу боис Рамазон ойи қайси фаслга тўғри келишига қараб жойлашиш режаси тузилган.  

Агар Рамазон қиш фаслига тўғри келса, Салжуқийлар одатда Марв, Хуросон, Нишопур, Данданакон, Ҳаворан ва Ҳирот каби шаҳарларда истиқомат қилишган. Баҳор ёки ёз ойларида эса ўтлоқ ва яйловларга кўчиб боришган.  

Салжуқийлар даврида Рамазон таомлари  

Салжуқийларда Усмонлилардаги каби хилма-хил таом анъанаси бўлмаган. Бироқ ифторларда "Салжуқий ҳолваси"ни тайёрлаш одат бўлган. Бу ҳолва асосан ун, асал ёки узум шарбати ва сарёғдан тайёрланган.  

Шу билан бирга, гўштли овқатлар, айниқса қовурилган қўй ёки мол гўшти, турли сут маҳсулотлари ва нон асосий таомлар қаторига кирган. Мева ва ёнғоқлар, хусусан бодом, ёнғоқ ва майиз ҳам ифтор ва саҳарлик дастурхонининг ажралмас қисми бўлган.  

Рамазонда саховат ва садақа  

Рамазон давомида ҳеч ким қашшоқликдан қийналмаслигига алоҳида эътибор қаратилган.  

- Султон Алп Арслон Рамазон ойига 15 минг динор садақа тарқатган.  

- Унинг ўғли Маликшоҳ ҳам бу анъанани давом эттирган.  

- Мадраса, масжид ва карвонсаройларда камбағаллар учун ифтор дастурхонлари ёзилган.  

- Саховатпеша бойлар ва давлат арбоблари камбағаллар ва йўловчиларга ифторлик учун озиқ-овқат тарқатишган.  

Султонлар ва давлат арбобларининг ифтори  

Салжуқий султонлари Рамазон ойида алоҳида эътибор билан ифтор дастурхонларини ёздирганлар. Султонлар, сулола аъзолари ҳамда давлат арбоблари ифторлар уюштирган ва бу дастурхонлар ҳаммага очиқ бўлган.  

Султонларнинг Рамазон давомида масжид ва мадрасаларни обод қилишга алоҳида эътибор қаратгани ҳам тарихий манбаларда қайд этилган. Боғдод, Нишопур, Исфаҳон, Марв каби шаҳарларнинг катта масжид ва мадрасаларида Рамазон ойида саховат тадбирлари ўтказилган.  

Усмонлилар ва Салжуқий мероси  

Усмонлилар Салжуқийларнинг бу Рамазон анъаналарини мерос қилиб олиб, уларни янада ривожлантирган ва бойитган. Хусусан, ифтор дастурхони ва камбағалларга хайрия қилиш одатлари Салжуқийлардан Усмонлиларга мерос бўлиб ўтган.  

Салжуқийларнинг Рамазондаги очиқ дастурхон анъанаси кейинчалик Усмонли султонларининг ифтор давралари, хайрия ошхоналари (имаретлар) ва махсус Рамазон тадбирларига асос солган. Шу тариқа, турк-ислом маданиятидаги Рамазон урф-одатлари асрлар мобайнида давом этиб келган.