U ming oydan yaxshiroq kechadir. Bu taxminan qamariy 83,3 yilga toʻgʻri keladi. Bu, shu muborak tunda qilingan ibodatlar shuncha yil davomida bajarilgan ibodat savobidan afzal, deganidir. Faraz qilaylik, bu muborak kechani bir marta topgan kishi shuncha yillik ibodatdan koʻra afzal savobga erishsa, uni bir necha marta topgan odam qanchalar ajrga erishar ekan-a?

Oʻtgan ummatlarning umri uzun boʻlganidan, ular juda koʻp yaxshiliklar qilib, bisyor ajr-savobga erishganlari tarixdan maʻʻlum. Bu holatni Paygʻambarimiz sollallohu alayhi va sallam bilgach, u zoti bobarakotga ummatlarining umri juda qisqa koʻringan. Uzun umrli ummatlarga havaslari kelib, ummatimning umri ham ularga oʻxshab uzun boʻlganida, albatta, bular ham koʻp yaxshiliklar qilib, koʻplab yutuqlarga erishardilar, deb orzu qilganlarida, Alloh taolo u zotga Laylatul qadrni ato qilib, bu kechada qilingan ibodatlarning ajr-mukofoti oʻtgan ummatlarning ming oy davomida qilgan ibodatlari savobidan afzaldir, degan.

Alloh subhonahu va taolo biz Muhammad alayhissalom ummatlarini boshqa ummatlardan koʻplab xususiyatlar bilan fazilatli qildi. Bizga rasullar va nabiylarning ichidan eng afzali va eng oxirgi paygʻambarini yubordi, eng oxirgi Kitobi – Qurʻʻonni tushirdi hamda bizni eng yaxshi ummat deb atadi:

كنتم خير أمة أخرجت للناس

 “(Ey musulmonlar!) Odamlarga chiqarilgan (maʻʻlum boʻlgan) ummatning eng yaxshisi boʻldingiz” (Oli Imron, 110-oyat ).

Laylatul qadr qanday kecha oʻzi? Alloh taolo bunday marhamat qiladi:

إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ وَمَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ سَلَامٌ هِيَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ

«Albatta, Biz uni (Qurʻʻonni «Lavhul mahfuz»dan birinchi osmonga) Qadr kechasida nozil qildik.  (Ey Muhammad!) Qadr kechasi nima ekanini Sizga ne ham anglatur?! Qadr kechasi ming oydan yaxshiroqdir. U (kecha)da farishtalar va Ruh (Jabroil) Parvardigorlarining izni bilan (yil davomida qilinadigan) barcha ishlar (rejasi) bilan (osmondan erga) tusharlar. U (kecha) to tong otgunicha salomatlikdir» (Qadr surasi).

Laylatul qadr – qadri ulugʻ kecha, degani. Bu tunda beriladigan fazilatlarning qadri yuksakligi, uning qadr-qimmati ming oydan ulugʻligi va bu kechada bandalarning bir yillik amallari oʻlchanib, rejalashtirilishidan shunday nomlangan. Zero, farishtalar bu kechada kelgusi yilning shu kechasigacha qilinadigan barcha ishlarni oʻlchab-hisoblab qoʻyadilar.

Surada zikr qilinganidek, bu kechada Qurʻʻoni karim nozil qilingan. U ming oydan yaxshiroq kechadir. Bu taxminan, Laylatul Qadr kechasi ichida boʻlmagan qamariy 83,3 yilga toʻgʻri keladi. Bu, shu muborak tunda qilingan ibodatlar shuncha yil davomida bajarilgan ibodat savobidan afzal, deganidir. Faraz qilaylik, bu muborak kechani bir marta topgan kishi shuncha yillik ibodatdan koʻra afzal savobga erishsa, uni bir necha marta topgan odam qanchalar ajrga erishar ekan-a? Bundan ortiq baxt bormi? Shu bois, Rasululloh sollallohu alayhi va sallam bu muborak oyni intiqlik bilan kutar, uning yaqinlashayotganini sahobalarga eslatib, tayyorgarlik koʻrishga chorlardilar. Ramazon kelgach, sahobalarni qutlab muborakbod etardilar. Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam Rajab oyi kirganida bunday duo qilar edilar:

اللهم بارك لنا في رجب وشعبان وبلغنا رمضان

«Yo Alloh, bizga Rajab va Shaʻʻbonda baraka bergin hamda bizni Ramazonga etkazgin» (Imom Bayhaqiy rivoyati).

Muallo ibn Fazl rahimahulloh aytadi: «Salafi solihlar Ramazon kelmasidan olti oy oldin Allohdan bu oyga etkazishini soʻrab duo qilishar, Ramazondan keyin esa, yana olti oy bu oydagi ibodatlarining maqbul boʻlishini tilab iltijo etishar edi». Shunday qilib, u zotlar yil davomida bu muborak oy haqida qaygʻurar ekanlar.

Bu kechada Jabroil alayhissalom boshchiligida farishtalar Alloh taolo kelasi yilgacha taqdir qilgan bandalarning bir yillik ishlarini olib tushadilar. Bu tun tong otguncha tinchlik-omonlik kechasidir. Bu muborak kechada farishtalar moʻminlarga salom berishadi, bandalarning taqdiriga faqat tinchlik-omonlik bitiladi.

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْه عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: مَنْ يَقُمْ لَيْلَةَ الْقَدْرِ إِيمَانًا وَاحْتِسَابًا غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ. رَوَاهُ الْبخاري.

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Paygʻambar sollallohu alayhi va sallam: «Kim Qadr kechasini imon va ixlos bilan bedor oʻtkazsa, uning oʻtgan gunohlari kechiriladi», dedilar. Demak, bu kechani namoz oʻqish, Qurʻʻon tilovat qilish, duo, istigʻfor kabi ibodatlar bilan bedor oʻtkazish kerak.

Taʻʻkidlash lozimki, Laylatul qadr kechasini bedor oʻtkazishdan murod ibodat, zikru tasbeh, Qurʻʻon tilovati boʻlishi kerak, taomxoʻrlik, ziyofat, bekorchi gap-soʻzlardan iborat emas. Avvalo, bu kechani qoim boʻlish uchun oʻsha kechaning xufton va bomdod namozlarini jamoat bilan oʻqish maqsadga muvofiqdir. Zero, hadisi sharifda xuftonni jamoat bilan ado qilgan kishi oʻsha kechaning yarmini, bomdodni jamoat bilan oʻqigan odam oʻsha tunning qolgan qismini bedor oʻtkazibdi, deyilgan.

Alomatlari

Qadr kechasi tongida quyosh koʻz qamashtirmaydigan darajada yoqimli nur taratib chiqadi. Bu haqda Hasan ibn Ali roziyallohu anhu Paygʻambarimiz sollallohu alayhi va sallamning shunday deganlarini rivoyat qiladi: “Qadr kechasi oydin va yoqimli boʻlib, na issiq, na sovuq boʻladi. U kecha tongida quyosh nurlari koʻz qamashtirmas darajada chiqadi”.

Yashirin ekanligi hikmatlari

1. Alloh taolo baʻʻzi narsalar qatorida Qadr kechasini ham yashirin qoldirdi. Bandalari barcha ibodatlarga ragʻbat qilishlari uchun Rizosini ibodatlarda, gunoh boʻlgan barcha ishlardan saqlanishlari uchun Gʻazabini maʻʻsiyatlarda yashirdi. Insonlar tavbada bardavom boʻlishlari uchun tavba Qabulini pinhon tutgani, hamisha tayyor turishlari uchun oʻlim vaqtini bildirmaganidek, Ramazonning barcha kechalarini gʻanimat bilsinlar, deya ushbu kechani yashirin qoldirdi.

2. Banda Qadr kechasining vaqtini aniq bilmagani uchun umid bilan Ramazonning barcha kechalarida bedor boʻlishga gʻayrat qiladi.  Alloh taolo bunday bandalari bilan farishtalariga maqtanadi: “Sizlar, bandalarimni er yuzida fasod qilib, qon toʻkishadi, der edingiz. Ammo, yashirilgan kecha uchun qanday gʻayrat qilayotganliklarini koʻring! Agar men ularga Qadr kechasini aniq bildirganimda ularning gʻayratlari qay holatda boʻlar edi?!” Bu holatda Baqara surasi 30-oyatidagi “Men sizlar bilmagan narsani bilaman”, jumlasining hikmati  namoyon boʻladi.

* * *

Laylatul qadr duosi

Abdulloh ibn Burayda roziyallohu anhodan rivoyat qilingan hadisi sharifda Oysha roziyallohu anho aytadilar: “Yo Rasululloh, men Qadr kechasini topsam, nima deb duo qilaman, deya soʻradim”. U zot:

اللَّهُمَّ، إِنَّك عَفُوٌّ تُحِبّ الْعَفْو، فَاعْفُ عَنِّي

“Allohumma,  innaka ʻʻafuvvun tuhibbul ʻʻafva, faʻʻfu ʻʻanniy 

Yo Alloh, Sen kechiruvchi Zotsan, kechirishni yaxshi koʻrasan, mening (gunohlarim)ni afv et”, deb ayt”, dedilar (Imom Ahmad, Termiziy, Nasoiy va  Ibn Moja rivoyatlari).

Tolibjon QODIROV tayyorladi.