Turkiyada davlat toʻntarilishiga urinishga 8 yil toʻldi

2016 yil 15 iyulʻ kechasi Turkiyada demokratik yoʻl bilan saylangan hukumatni agʻdarishga qaratilgan xoinona davlat toʻntarishiga urinish amalga oshirilgan edi. Ushbu gʻalayon qanday boshlandi, qanday hodisalar roʻy berdi, davlat toʻntarishiga qasd qilganlarga qarshi qanday kurashildi – Turkiya prezidenti huzuridagi Kommunikatsiya boshqarmasi boshligʻi, professor Fahrettin Altun maqolasida.

2016 yil 15 iyulʻ kechasi Turkiyada demokratik yoʻl bilan saylangan hukumatni agʻdarishga qaratilgan xoinona davlat toʻntarishiga urinish amalga oshirildi. Fathullohchi terror tashkilotining toʻntarish tashabbusi Istanbuldagi koʻpriklarning yopilishi va tanklarning koʻchalarga kirishi bilan boshlandi.

Koʻplab davlat muassasa va tashkilotlari, eng avvalo Turkiya Buyuk Millat Majlisi, Prezident majmuasi va Anqara viloyati Xavfsizlik boshqarmasi bombardimon qilindi. Tez orada bu voqealarning alohida hodisa emas, balki muvofiqlashtirilgan hujum ekanligi maʻʻlum boʻldi.

Fathullohchi terror tashkiloti (FETÖ) Turkiya prezidenti Rajab Toyyib Erdoʻgʻonga suiqasd uyushtirish maqsadida hujum qildi. Prezidentimizning milliy televidenie orqali qilgan chaqirigʻidan soʻng xalqimiz oʻz demokratiyasini himoya qilish uchun maydonlarga chiqdi. Millionlab fuqarolarimiz tuni boʻyi davlat toʻntarishini rejalashtirgan terror tashkilotiga qarshi kurashdi.

16 iyulʻ tongida Turk Qurolli Kuchlari, Xavfsizlik bosh boshqarmasi va oʻz demokratiyasini himoya qilgan xalqimizning saʻʻy-harakatlari bilan hiyonatkorona toʻntarish tashabbusi bostirildi va toʻntarish tashabbuskorlari qoʻlga olindi. Harbiy va noharbiy aholidan jami 252 vatandoshimiz shahid boʻldi, 2740 fuqaromiz esa jarohatlandi. 15 iyulʻ kechasi Maxsus kuchlar qoʻmondonligini himoya qilish uchun joni evaziga qarshilik koʻrsatgan va toʻntarishning asosiy jamoasi tarkibida boʻlgan generalni taʻʻsirsiz holga keltirgan shahid Oʻmer Xalisdemir kabi qahramonlar toʻntaruvchilarga qarshi toʻsiq boʻldi. Fuqarolarimiz yopilgan Boʻgʻoz koʻprigida hayotlarini xavf ostiga qoʻyib, ularning joniga qasd qilishga uringan davlat toʻntaruvchilarini zararsizlantirishga muvaffaq boʻldi. Bu xalqimizning hamjihatligi, azmu shijoati sinovdan oʻtgan tarixiy lahzalardan biridir.

Turkiya hukumati davlat toʻntarishiga urinishning dastlabki daqiqalaridanoq tartibni oʻrnatish va aybdorlarni javobgarlikka tortish choralarini koʻrdi. Bu jarayonda, prezidentimiz va hukumat vakillarining bayonotlariga koʻra, toʻntarish tashabbusi qoʻmondonlik tuzilmasining nazoratidan tashqarida – Turk Qurolli kuchlari ichiga sizib kirgan noqonuniy guruh tomonidan amalga oshirilganligi maʻʻlum boʻldi.

Toʻntarish tashabbusi ortida FETÖ tashkiloti turgani aniqlandi. AQShda istiqomat qiluvchi tashkilot rahbari bu hiyonatni davlat ichidagi parallelʻ tuzilmasi yordamida amalga oshirgani maʻʻlum boʻldi.

Gʻalaba nafaqat Turkiyada, balki butun dunyoda demokratiya tarixidagi eng sharafli qarshilik koʻrsatishlardan biri sifatida qayd etildi.

Bugun ham kurashini davom ettirayotgan Turkiya, ayniqsa, chet elda yashiringan qochqinlar va FETÖ etakchilarining ekstraditsiya qilinishi masalasida doʻst va ittifoqdosh davlatlardan birdamlik kutmoqda. Xalqaro hamjamiyatda Turkiyani qoʻllab-quvvatlagan va birdam boʻlgan davlatlar koʻp boʻlsa-da, toʻntarish tashabbusiga baʻʻzi ittifoqchilarimizning javobi etarli boʻlmadi.

Bu davlatlarning ommaviy axborot vositalarida davlat toʻntarishiga urinishning yoritilishi ham Turkiya davlatini qanoatlantiradigan darajada boʻlmadi. Xalqaro masʻʻuliyatli Gʻarb ommaviy axborot vositalari 15 iyulʻ kechasi sodir boʻlgan voqealarni soddalashtirishga harakat qildi. Mamlakatimiz demokratiyasini nishonga olgan qonli toʻntarish tashabbusini “ikki tomon oʻrtasidagi toʻqnashuv” shaklidagi haqqoniy boʻlmagan ibora bilan xabar qildilar.

15 iyuldagi xoinona davlat toʻntarishiga urinishdan soʻng Pensilʻvaniyada uya qurgan tashkilot rahbarini ekstraditsiya qilish uchun koʻplab urinishlarga qaramay, ittifoqdoshimiz AQShdan ijobiy javob ololmadik. Demokratiyamizga rahna solguvchi tahdid mavjud boʻlgan paytda bunday pozitsiya egallash biz uchun afsuslanarli.

Bilamizki, FETÖ ittifoqdosh davlatlarimiz bilan bir qatorda, keng miqyosdagi mintaqalarda ham faoliyatini davom ettirmoqda. Nafaqat Turkiya, balki unga chegaradosh barcha davlatlarning xavfsizligiga tahdid solayotgan bu qoʻporuvchilik tashkilotiga qarshi har sohada kurashni davom ettiramiz.

Xoinona toʻntarishga urinishdan soʻng demokratik tashkilotlarni yanada mustahkamlagan davlat sifatida fuqarolarimiz hayotini va mamlakatimiz mustaqilligini har sohada nishonga olgan terror tashkilotiga qarshi kurashda bardavom boʻlamiz.

Oʻsha qonli kechada jonini fido qilgan fuqarolarimiz xotirasini Turkiyaning mustaqilligi va istiqbolini himoya qilgan holda sharaflashda davom etamiz.

Professor Fahrettin Altun

Turkiya Respublikasi prezidenti huzuridagi Kommunikatsiya boshqarmasi boshligʻi