Qoʻshtepa kanali Oʻzbekiston va Turkmaniston suv taʻʻminotini 80 dan 65 foizga tushiradi

“Tolibon” tomonidan qurilayotgan 285 kilometrlik Qoʻshtepa kanali Amudaryodan har yili 4-4,5 kub kilometr yoki 12-13 foiz suvni oladi. Bu esa Oʻzbekiston va Turkmanistonda suv taʻʻminotini 80 foizdan 65 foizga tushishiga olib keladi. Afgʻonistonning hech bir xalqaro transchegaraviy hujjatni imzolamagani muzokaralarni qiyinlashtirayotgani aytildi.

Afgʻonistonda “Tolibon” tomonidan Amudaryodan suv oladigan Qoʻshtepa kanali qurilishi Oʻzbekiston va Turkmaniston suv taʻʻminotini 80 foizdan 65 foizgacha kamaytiradi.

Sputnik Qozogʻiston platformasida boʻlib oʻtgan Ostona-Toshkent videokoʻprigi chogʻida Oʻzbekiston Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti qoshidagi diplomatik akademiya direktori Abdusamat Haydarov qurilish oqibatlari haqida oʻz fikrlari bilan oʻrtoqlashdi.

“Oʻrta muddatli istiqbolda bu Markaziy Osiyo mamlakatlari, birinchi navbatda, Oʻzbekiston va Turkmaniston uchun jiddiy oqibatlarga olib kelishi mumkin. Mutaxassislarning fikricha, Qoʻshtepa kanali yiliga 4-4,5 kub kilometr suv oladi va Amudaryodagi umumiy suv hajmini 12-13 foizga qisqartiradi. Kanal qurilishi tugallangach, Turkmaniston va Oʻzbekistonga oʻrta va quyi oqimdagi oʻrtacha suv taʻʻminoti 80 foizdan 65 foizga kamayadi”, — dedi ekspert.

Uning soʻzlariga koʻra, uzoq muddatli istiqbolda bu umumiy suv zaxiralarining jismoniy kamayib ketishiga olib kelishi mumkin, bu esa mintaqada aholi sonining koʻpayishi va milliy iqtisodiyotlarning rivojlanishi bilan birga Markaziy Osiyo mamlakatlari uchun jiddiy muammolarni keltirib chiqarishi mumkin.

Kanal qurilishini 6 yilda yakunlash rejalashtirilgan. Uning taxminiy qiymati 600 million dollarga baholanmoqda va “Tolibon” tomonidan moliyalashtiriladi. Bugungi kunga qadar rejalashtirilgan 285 kilometrdan 108 kilometr uzunlikdagi uchastkasi foydalanishga topshirildi. Ayni paytda kanal eski texnologiyalar yordamida qurilmoqda. Bu Amudaryodan haqiqiy suv olish hajmining oshishiga olib kelishi mumkin. Yangi kanal Afgʻonistonning Balx va Qunduz viloyatlarida 500 ming gektarga yaqin maydonni sugʻorish imkonini berishi rejalashtirilgan.

Bugun Afgʻoniston bilan muzokaralar olib borish nihoyatda qiyin: mamlakat suv resurslari va transchegaraviy daryolar boʻyicha mavjud xalqaro shartnomalarning birortasida ham ishtirok etmaydi. Shu bois, BMT xalqaro konventsiyasiga muvofiq, mintaqa davlatlari oʻrtasida Afgʻonistonni ham qoʻshgan holda transchegaraviy suvdan foydalanish boʻyicha yangi shartnomalar tuzish boʻyicha obʻʻektiv zarurat tugʻilgan.

“Oʻzbekiston Afgʻoniston muvaqqat hukumati va xalqaro hamjamiyat bilan Amudaryo havzasida yangi kanal qurish boʻyicha xalqaro normalar asosida hamda mintaqadagi barcha mamlakatlar manfaatlarini hisobga olgan holda amaliy muloqotni boshlash zarur, deb hisoblaydi”, - dedi Oʻzbekiston diplomatik akademiyasi rahbari Abdusamat Haydarov.