2014 yil iyunʻ oyida Iroqning Mosul va boshqa hududlarini qoʻlga kiritgan IShID terror tashkiloti Tal Afar tumanida xalq tili bilan “Doʻzax qudugʻi” deb ataladigan botiqqa 1000 dan ziyod tinch aholi vakillari, jumladan, bolalar va ayollarni oʻldirib, koʻmgan. Ular orasida Iroq turkmanlari vakillari ham bor. Bugungi kunda ushbu hududdagi ommaviy qabrlardan jasad qoldiqlari chiqarib olinib, DNK tekshiruvidan oʻtkazilmoqda va shaxslari aniqlanmoqda.

Iroqning Mosul shahri Tal Afar tumanidan taxminan 10 km masofada IShID terror tashkiloti qoʻl ostidagi hududda joylashgan “Doʻzax qudugʻi” deb nomlangan 100 metrlik chuqurlikdan 2014-2017 yillar oraligʻida oʻldirilgan va barchasi tal afarlik turkmanlar ekanligi taxmin qilinayotgan fuqarolarning jasadlarini eksgumatsiya qilish ishlari boshlandi.

Yillar davomida bedarak yoʻqolgan qarindoshlaridan biror bir xabar ololmagan minglab Iroq turkmanlari yaqinlarining jasadlarini IShIDning "qirgʻin chuquri"dan olib chiqilishini kutmoqda.

Tal Afar tumani hokimi Halil Muhsin nodavlat tashkilotlardan olgan maʻʻlumotlar va hujjatlarga asoslanib, chuqurda 500 dan ortiq jasad borligi taxmin qilinayotganini bildirdi. U chuqurdagi jasad qoldiqlarini olib chiqish ishlarining qariyb bir yarim oydan beri davom etayotganini maʻʻlum qildi va ommaviy qabrda hali ham koʻplab bedarak yoʻqolgan jasadlar borligi taxmin qilinayotganiga urgʻu berdi.

Muhsin Tal Afarda chuqurdan boshqa yana koʻplab ommaviy qabrlar borligini, ammo ular haligacha topilmaganini ham qoʻshib oʻtdi.

"Olib chiqilgan jasadlar orasida koʻplab bolalar va ayollarning qoldiqlari bor", degan Muhsin qazish ishlarilarni tezlashtirishni va DNK testini oʻtkazishni soʻradi.

Turkmaneli hamkorlik va madaniyat jamgʻarmasiga aloqador Turkmeneli inson huquqlari markazining Tal Afar boʻyicha muvofiqlashtiruvchisi Ali Habib ham IShID terror tashkiloti tomonidan ilgari chop etilgan lavhalar va hudud aholisidan guvohlarning koʻrsatmalariga tayanib, ushbu chuqurda turkmanlarning jasadlari borligini aytdi.

Habib 2017 yil 9 dekabrda IShID mamlakatdan chiqarib yuborilishi va Mosul qaytadan qoʻlga kiritilishi ortidan darhol ushbu ommaviy qabr toʻgʻrisida hukumatning tegishli tashkilotlariga murojaat qilingani, jumladan, Iroq Vazirlar Mahkamasi, BMT, mamlakat hukumatiga qarashli Inson huquqlari va shahidlar huquqlari institutiga hujjatlar taqdim etilganini bildirdi.

Tal Afardagi 300 dan ortiq turkmanning taqdiri haqida maʻʻlumot yoʻqligiga, tadqiqot va markazlariga qilgan murojaatlariga eʻʻtibor qaratgan Habib bu chuqurda minglab jasadlar borligini taxmin qilganliklarini bildirdi.

Habib, qariyb bir yarim oydan beri davom etgan ishlar davomida quduqdan 200 dan ortiq jasadning chiqarilganini, qoldiqlarning DNK tahlili uchun Iroq Sogʻliqni saqlash vazirligiga yuborilganini bildirdi.

Habib, shuningdek, quduqdagi ommaviy qabrning IShID mintaqadan tozalanganidan beri Mosulda topilgan eng katta ommaviy qabr ekanligini aytdi.

“Jasadlarni qidirish ishlari ogʻir sharoitlarda olib borilmoqda. Bu erdagi ishlarni yaqinlarini yoʻqotgan minglab odamlar diqqat bilan kuzatib bormoqda. 10 yillik kutish oson emas", - dedi chang boʻroni va issiq havo ishni qiyinlashtirganini bildirgan Habib.

IShID terror tashkiloti 2014 yil iyunʻ oyida Iroqning Mosul, Salahaddin va Anbar hududlarini toʻliq, Diyala va Kirkuk shaharlarining bir qismini qoʻlga kiritgandi. Ushbu hududlar yillar oʻtganidan soʻng tashkilotdan qaytarib olingan.

Iroqning sobiq bosh vaziri Haydar al-Obodiy 2017 yil 9 dekabrda tashkilot ustidan gʻalabaga erishilganini eʻʻlon qildi.