Qizil dengiz inqirozi 13,6 mln tonna koʻproq issiqxona gazlari chiqarilishiga olib keldi

Qizil dengizda husiylar tomonidan Isroilga aloqador kemalarga hujum qilgani va kemalar Yaxshi umid burni orqali Afrikani aylanib oʻtishni boshlaganidan keyingi toʻrt oy ichida (2023 yil dekabri oʻrtalaridan 2024 yil apreligacha) atmosferaga qoʻshimcha 13,6 mln tonna issiqxona gazlari chiqarilgan. Mutaxassislarning hisob-kitoblariga koʻra, agar inqiroz davom etsa, chiqindilar miqdori yiliga 41 mln tonnaga etishi mumkin.

AQShning Inverto shirkati maʻʻlumotlariga koʻra, Yamandagi Husiylarning Qizil dengizda Isroilga aloqador kemalarga hujumi natijasida savdo kemalari Yaxshi umid burni orqali Afrikani aylanib oʻtishni boshlagani uglerod izi (inson, korxona, mahsulot, shahar va davlat tomonidan toʻgʻridan-toʻgʻri yoki bilvosita ishlab chiqariladigan barcha issiqxona gazlari chiqindilarining yigʻindisi – tahr.) miqdorini sezilarli oshirdi.

Qayd etilishicha, Qizil dengiz inqirozi boshlanganidan toʻrt oy ichida (2023 yil dekabrʻ oyining oʻrtalaridan joriy yilning apreligacha) Yaxshi Umid burni tomon yoʻl olgan kemalar yoʻnalishini oʻzgartirishi natijasida qoʻshimcha 13,6 million tonna karbonat angidrid chiqindilari hosil boʻlgan. Bu xuddi shu davr ichida 9 million avtomobildan chiqadigan zararli gazlar miqdoriga teng demakdir.

Mutaxassislarning hisob-kitoblariga koʻra, agar inqiroz davom etsa, chiqindilar miqdori yiliga 41 million tonnaga etishi mumkin, bu esa kompaniyalarning nolʻ emissiya maqsadlariga erishishiga xavf tugʻdiradi.

Maʻʻlumot uchun, dunyo xalqaro savdosining qariyb 80 foizi dengiz orqali amalga oshiriladi. Yuk tashish natijasida atmosferaga chiqariladigan issiqxona gazlari esa umumiy issiqxona gazlari chiqindilarining 2,2 foizini tashkil qiladi.

Qizil dengizdagi inqiroz tufayli kemalar yoʻnalishlarini oʻzgartirar ekan, yoqilgʻi sarfi ham ortib bormoqda.

"Koʻproq yoqilgʻi koʻproq uglerod chiqindilarini, biologik xilma-xillikni yoʻqotishni va kelajakda hayot sifatini pasaytirishni anglatadi", - deydi Istanbul iqtisodiyot universiteti sanoat siyosati va texnologiyalar boshqaruvi kafedrasi mudiri Sabri Oʻz “Onadoʻli” agentligiga.

Qizil dengiz inqirozi sababli dengiz yoʻlida bor-yoʻgʻi 10 kunlik kechikish atmosferaga chiqindi gazlarning taxminan 0,2 foizga oshishiga olib keladi, dedi u.

Oʻzning taʻʻkidlashicha, Yaxshi Umid burni orqali tashuvlar hajmining ortishiga Qizil dengizdagi vaziyat atrofida davom etayotgan keskinlikdan tashqari, iqlim oʻzgarishi sharoitida Panama kanalida suv sathining pasayishi va oʻtish uchun narxlarning oshishi ham sabab boʻlgan.

2024 yilning birinchi choragida Umid burnida dengiz tashish 27 foizga oshdi, deya taʻʻkidladi u.

Qizil dengizdagi keskinlik kuchayib, Suvaysh kanali yopilsa, dengiz savdosining 12 foizi toʻxtab qolishi mumkin, bu siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy va ekologik oqibatlarga olib kelishi mumkin, deya ogohlantirdi Istanbul universiteti oʻqituvchisi.

Mavzuga aloqador

Eng ko‘p o‘qilgan

Tavsiya qilingan