Er aholisining oʻsishi toʻxtaydimi?
Butun dunyoda bir ayolga toʻgʻri keladigan oʻrtacha bolalar sonini anglatuvchi umumiy tugʻilish koeffitsienti (TFR) tez surʻʻatlarda pasayib bormoqda, deya xabar bermoqda Our World in Data.
1950 yildan beri dunyo boʻylab tugʻilishning oʻrtacha koeffitsienti har bir ayolga qariyb 5 boladan 2,3 tagacha
qisqardi. Insoniyat barqaror aholini taʻʻminlash uchun zarur boʻlgan 2,1 chegarasiga
yaqinlashmoqda, ushbu
koʻrsatkichdan kamaygan taqdirdi, insoniyat vaqt oʻtishi bilan kamayishni
boshlaydi.
Migratsiya tendentsiyalarini hisobga olgan holda, asr oxiriga
kelib koʻplab mamlakatlar aholisining qisqarishi kutilmoqda. Shunday qilib, Our
World in Data tomonidan taqdim
etilgan prognozga koʻra, Xitoy, Yaponiya, Janubiy Koreya, Polʻsha, Ukraina, Serbiya, Albaniya va boshqa
koʻplab mamlakatlar aholisi qariyb
2 baravarga ozayadi.
Rossiya va Braziliya aholisi 30 milliondan ortiq kishiga, Germaniyada 14 million
kishiga kamayadi. Ispaniya, Italiya, Gretsiya va Portugaliya aholisi deyarli bir yarim
baravar qisqaradi.
Ushbu maʻʻlumotlar Sharqiy Osiyoning Yaponiya, Janubiy Koreya va
Xitoy kabi bir qator davlatlari allaqachon duch kelayotgan demografik vaqtli
bombani taʻʻriflaydi: BMT maʻʻlumotlariga koʻra,
Xitoy aholisi 2022 yil iyulʻ oyida 1,425 milliardga etgan va keyin qisqarishni boshlangan; BMT XXI asr
oxiriga kelib Xitoy aholisi hozirgi darajasining qariyb yarmigacha qisqarishini
bashorat qilmoqda.
Janubiy Koreya Sogʻliqni saqlash va ijtimoiy masalalar
instituti maʻʻlumotlariga koʻra, Sharqiy Osiyo mamlakati aholisi tez qarish
sharoitida 2050 yilga borib YaIM 28 foizga qisqaradi.
Koʻpgina Gʻarb davlatlari
allaqachon aholining
qarishi muammosiga duch kelishmoqda, ammo bu oʻzgarishlarning tezligi va
taʻʻsiri immigratsiya tufayli
yumshatilmoqda. Xususan, 2100 yilga kelib, global
tendentsiyaga qaramay, muhojirlar tufayli AQSh, Buyuk Britaniya, Kanada va Frantsiya
aholisi sezilarli darajada kamaymasligi bashorat qilinmoqda.