AQShning Arktika hisobiga dengiz hududlarini kengaytirmoqchi

AQShning Arktika hisobiga dengiz hududlarini kengaytirmoqchiligi Rossiya va Xitoy xavotirlarini kuchaytirdi.

Yangi avlod texnologiyalari orqali boy dengiz tubi resurslariga boʻlgan huquqlarni taʻʻminlash maqsadida AQSh oʻzining kontinental shelfini Kaliforniyadan ikki baravar kattaroq hududga kengaytirmoqchi.

Davlat departamenti oʻtgan hafta taxminan 1 mln kv km maydonni qamrab olgan kontinental shelfning kengaytirilgan chegaralarini aniqlash uchun yangi geografik koordinatalarni eʻʻlon qildi.

AQSh xalqaro huquqqa muvofiq sohildan 200 dengil mili (370 km) masofagacha kengayadigan kontinental shelfi usti va ostidagi resurslar, hayotiy yashash joylarini himoya qilish va boshqarishga haqli ekanini iddao qildi.

Qayd etilishicha, mazkur kengayish Arktika, jumladan, Qutb doirasi hamda Rossiyaning Sharqiy Sibirʻ hududlari va AQShning Alyaska shtati oʻrtasidagi Bering dengizini Xitoyning Janubiy Xitoy dengizidagi daʻʻvolariga oʻxshash yangi keskinlik va mojaro maydoniga aylantirishi mumkin.

Alyaskaning sobiq vitse-gubernatori va AQSh Arktika tadqiqotlari komissiyasining sobiq raisi Mead Tredvellning taʻʻkidlashicha, oʻnlab yillar davomida olib borilgan ilmiy tadqiqotlar, koʻplab muz parchalash missiyalari va dengiz tubining batafsil xaritasi AQSh daʻʻvolarini asoslashga yordam berdi.

Tredvell yangi nazorat ostidagi hudud kengligini "ikkita Kaliforniya"ga qiyoslab, "Amerika hozir kechagidan kattaroq", dedi.

AQShning qitʻʻa shelfini kengaytirish haqidagi eʻʻloni Rossiyani xavotirga solib, ikki davlat oʻrtasida hududiy nizo yuzaga kelishi ehtimolini oshirdi. Moskva bu borada rasmiy bayonot bermagan boʻlsa-da, ushbu harakat mamlakatlar oʻrtasidagi er bahsiga aylanib ketishi mumkinligidan xavotirlar bor.

Rossiya parlamentining yuqori palatasi – Rossiya Federatsiya Kengashining Xalqaro ishlar qoʻmitasi aʻʻzosi Grigoriy Karasin Sputnik muxbiriga AQSh kontinental shelʻfining bir tomonlama kengayishi “qabul qilib boʻlmaydigan” ekanligini aytdi.

Muzlar erishi tufayli yaqin kelajakda yuzaga keladigan transport va raqobat muhitida erta oʻrin egallashga intilayotgan Xitoy ham mintaqada zarur infratuzilmani qurishni rejalashtirmoqda va shunga mos ravishda faoliyatini kengaytirmoqda.

Arktikada koʻproq rolʻ oʻynashga intilayotgan Xitoy oʻzini "Shimoliy qutbga yaqin davlat" deb ataydi va Shimoliy qutbni barcha mamlakatlar uchun umumiy yashash joyi deb hisoblaydi.