AQSh va Rossiya urush boshlanganidan beri ilk bor muzokara oʻtkazdi. Ar-Riyoddagi uchrashuv haqida nimalar maъlum?

Saudiya Arabistoni poytaxti Ar-Riyodda Ukrainadagi urush boshlanganidan buyon ilk bor AQSh va Rossiya oʻrtasida muzokaralar boʻlib oʻtdi. Putin yordamchisi Yuriy Ushakovning soʻzlariga koʻra, salkam besh soat davom etgan muzokaralar “yomon boʻlmagan”: delegatsiyalar “barcha masalalar boʻyicha jiddiy suhbatlashgan”. Muzokaralar boʻyicha nimalar maъlum?

 

Rossiya va AQSh delegatsiyalari

Ukrainada urush boshlanganidan beri birinchi marta Saudiya Arabistonida Rossiya va AQShning yuqori martabali rasmiylari oʻrtasida rasmiy muzokaralar boʻlib oʻtdi. Tomonlar rasmiy bayonotlaridan kelib chiqadigan boʻlsak, uchrashuvning asosiy natijalaridan biri diplomatik vakolatxonalar faoliyatini toʻlaqonli qayta tiklash toʻgʻrisidagi kelishuv boʻldi.

Yigʻilishda Rossiya tomonidan tashqi ishlar vaziri Sergey Lavrov va prezidentning xalqaro masalalar boʻyicha yordamchisi Yuriy Ushakov ishtirok etdi. Amerika tomonidan esa AQSh davlat kotibi (tashqi ishlar vaziri) Marko Rubio, milliy xavfsizlik boʻyicha maslahatchi Mayk Uolz va Yaqin Sharq boʻyicha maxsus elchi Stiv Vitkoff ishtirok etdi.

Shuningdek, Ar-Riyodda amerikalik Mark Vogelni ozod qilish boʻyicha muzokaralarda ishtirok etgan Rossiya toʻgʻridan-toʻgʻri investitsiyalar jamgʻarmasi rahbari Kirill Dmitriev ham bor, biroq u Diriya saroyidagi muzokaralar stolida oʻtirmagan.

Rossiya prezidenti matbuot kotibi Dmitriy Peskov bir kun avval uchrashuv “birinchi navbatda Rossiya-Amerika munosabatlarining butun majmuasini tiklash, shuningdek, Ukraina masalasini hal qilish boʻyicha ehtimoliy muzokaralarga tayyorgarlik koʻrish va ikki prezident oʻrtasidagi uchrashuvni tashkil etishga bagʻishlanishi”ni aytgandi.

Uchrashuvga Kievdan vakillar taklif qilinmadi. Vashingtonda taъkidlanganidek, Ukraina bilan muzokaralar boshqa bosqichda boʻlib oʻtadi. Reuters agentligi manbalariga koʻra, AQSh prezidentining Ukraina boʻyicha maxsus vakili Keyt Kellog Kievga joʻnab ketgan.

Vladimir Zelenskiyning taъkidlashicha, Ukraina Rossiya va AQSh oʻrtasida Saudiya Arabistonida Kiev vakillari ishtirokisiz erishilgan hech qanday kelishuvni tan olmaydi.

Zelenskiyning oʻzi Saudiya Arabistoniga 19 fevralь, chorshanba kuni kelishi kerak edi. Ukraina prezidentining taъkidlashicha, tashrif Yaqin Sharqqa safari doirasida ancha oldin rejalashtirilgan (dushanba kuni Birlashgan Arab Amirliklariga tashrif buyurgan) hamda amerikaliklar va ruslarning Ar-Riyoddagi uchrashuviga toʻgʻri kelgan.

Biroq Turkiya prezidenti Rajab Toyyib Erdogʻan bilan qoʻshma matbuot anjumani chogʻida Zelenskiy Saudiya Arabistoniga tashrifini 10 martgacha qoldirganini aytdi.

"Mashaqqatli yoʻldagi birinchi qadam"

Putin yordamchisi Yuriy Ushakovning soʻzlariga koʻra, salkam besh soat davom etgan muzokaralar “yomon boʻlmagan”: delegatsiyalar “barcha masalalar boʻyicha jiddiy suhbatlashgan”.

 

Ushakov, shuningdek, AQSh va Rossiya muzokarachilarining “alohida guruhlari” Ukraina boʻyicha “oʻz vaqtida” aloqalarni boshlashini maъlum qildi, biroq aniq qachon boʻlishini aytmadi. Putin va Tramp oʻrtasidagi uchrashuvning aniq sanasi ham nomaъlum, biroq unga tayyorgarlik koʻrish delegatsiyalar uchrashuvida muhokama qilingan, dedi Ushakov.

Bloomberg agentligi uning uchrashuv kelasi hafta boʻlishi mumkinligi haqidagi hisobotini sharhlar ekan, "Bu dargumon" degan soʻzni qoʻshib ketdi.

Davlat departamenti, oʻz navbatida, Lavrov va Rubio “ikki tomonlama munosabatlarimizda bezovta qiluvchi omillarni bartaraf etish boʻyicha maslahatlashuv mexanizmini yaratishga” va Ukraina masalasini hal qilish boʻyicha ishlarni boshlash uchun yuqori darajali guruhlarni tayinlashga kelishib olganini maъlum qildi.

Bundan tashqari, ular iqtisodiy va sarmoyaviy sohalarda, shuningdek, umumiy geosiyosiy manfaatlarga ega boʻlgan masalalar boʻyicha kelgusi hamkorlik toʻgʻrisida kelishib oldilar, dedi Davlat departamenti matbuot kotibi Temmi Bryus.

Rubioning oʻzi muzokaralar yakunida Ukrainadagi mojaroga barham berish uchun ishlash “yopiq eshiklar ortida qiyin va shiddatli diplomatiya”ni talab qilishini, ammo yakuniy kelishuv shartlari barcha tomonlar, jumladan Ukraina, Rossiya va “Evropadagi sheriklar” uchun «maqbul» boʻlishi kerakligini aytdi.

Stiv Vitkoffning aniqlik kiritishicha, evropaliklar Rossiyaga qarshi sanktsiyalar kiritganlari uchun “bir nuqtada” muzokaralar stoliga oʻtirishlari kerak.

AQSh prezidentining milliy xavfsizlik boʻyicha maslahatchisi Mayk Uolz, oʻz navbatida, Tramp Ukrainadagi mojaroga "avval koʻrganimizdek" vaqtinchalik emas, balki butunlay barham berilishini istashini va bunga erishish uchun "juda tez harakat qilishga" qatъiy qaror qilganini aytdi.

"Bugun uzoq va qiyin, ammo muhim yoʻlning birinchi qadamidir", dedi AQSh davlat kotibi.

Rubio Associated Press agentligiga bergan intervьyusida, shuningdek, AQSh va Rossiya Vashington va Moskvadagi elchixonalarda avvalgi xodimlar sonini tiklashga kelishib olganini aytdi.

Rossiya tashqi ishlar vaziri Sergey Lavrov muzokaralar natijalarini oxirgi boʻlib izohladi. “Birinchi va eng dolzarb narsa, - dedi Lavrov, - tomonlar diplomatik vakolatxonalarning odatiy faoliyatini tiklashga kelishib oldilar: imkon qadar tezroq elchilarni tayinlash, shuningdek, “diplomatik missiyalar yoʻlida koʻp yillardan buyon toʻsiqlarni olib tashlash, ularning faoliyatini qiyinlashtirib qoʻyish”.

Qayd etish joizki, eng koʻp rossiyalik diplomatlar AQShdan koʻpincha Tramp davrida, uning birinchi prezidentlik davrida chiqarib yuborilgan. Diplomatik xodimlar sonini eng katta qisqartirish tashabbusi Putinga tegishli - 2017 yilda Moskva amerikalik diplomatlar va Rossiyadagi diplomatik muassasalar xodimlari sonini 755 kishiga, 455 nafarga qisqartirdi. Vladimir Putin oʻshanda bu Vashington uchun «sezgir» boʻlishini aytgan edi.

Lavrov, shuningdek, tomonlar Ukraina kelishuvi boʻyicha ishni boshlashga kelishib olganini tasdiqladi. “Biz [bu jarayonda] AQSh vakil etib tayinlanganini bilishimiz bilanoq, darhol «ishtirokchimiz»ni belgilaymiz”, — deya aniqlik kiritdi u.

Bundan tashqari, Lavrovning taъkidlashicha, delegatsiyalar “hamkorligimiz toʻliq tiklanishi va keng yoʻnalishlarda kengayishi uchun shart-sharoit yaratish”, jumladan, dunyoning turli hududlaridagi mojarolar boʻyicha maslahatlashuvlar oʻtkazish, shuningdek, “oʻzaro manfaatli iqtisodiy hamkorlik yoʻlidagi sunъiy toʻsiqlarni olib tashlash”ga kelishib oldilar.

Lavrov jurnalistlarga uchrashuvdan keyin Amerika tomoni Moskva pozitsiyasini yaxshiroq tushuna boshlaganini taъkidlagan.

Ayni paytda, Fox News telekanali “koʻplab diplomatik manbalarga” tayanib, Rossiya va Qoʻshma Shtatlar Ukrainadagi urushni tugatish rejasini muhokama qilmoqda, bu reja uch bosqichni oʻz ichiga oladi: oʻt ochishni toʻxtatish, Ukrainada saylovlar oʻtkazish, keyin esa tinchlik shartnomasini imzolash.

Rossiya va Qoʻshma Shtatlar Ukrainadagi saylovlarni “kelishuv jarayoni muvaffaqiyatining kaliti” deb hisoblaydi, dedi Fox News manbalari.

“Putin qoʻgʻirchoq prezident saylanish ehtimolini ancha yuqori deb baholamoqda, shuningdek, Ukrainaning amaldagi prezidentidan boshqa har qanday nomzod yanada moslashuvchan hamda muzokaralar va yon berishlarga tayyor boʻlishiga ishonch bildirmoqda”, — dedi telekanal manbalaridan biri.