Уч саволга уч жавоб
Умар ибн ал-Хаттоб даврларида у кишининг ҳузурларига уч киши мискин бир йигит билан кириб шундай дейишди:
– Эй мўъминлар амири, мана бу йигитдан биз учун қасос
олишингизни сўраймиз, сабаби бу инсон бизни отамизни ўлдирди.
Умар ибн ал-Хаттоб:
– Нима учун оталарини ўлдирдинг?
Йигит:
– Мен туя ва эчкиларни ўтлатиб юрувчи чўпонман. Туяларимдан
бири оталарининг еридаги дарахтни егани учун оталари туямни тош билан уриб,
ўлдириб қўйди. Кейин мен ҳам ҳудди шу тошни олиб оталарини ургандим, ўлиб
қолди.
Умар ибн ал-Хаттоб деди:
– Демак, сен жазога маҳкумсан.
Йигит:
– Менга уч кун муҳлат беринг. Отам вафот этганлар. Менга ва
кичик укамга бир хазинани мерос этиб қолдирганлар. Агар мени қатл этсангиз,
мендан кейин мерос ҳам йўқолади, укам ҳам ҳеч вақосиз қолади.
Умар ибн ал-Хаттоб:
– Ким сени қайтиб келишингга кафил бўла олади?
Йигит одамларнинг юзига разм солиб чиқар экан, мана шу инсон
деб Абу Заррга ишора қилади.
Умар ибн ал-Хаттоб:
– Эй Абу Зарр, сен шу йигитга кафилмисан?
Абу Зарр:
– Ҳа, эй мўъминларнинг амири.
Умар ибн ал-Хаттоб:
– Сен у йигитни танимайсан. Агарда қочиб кетгудек бўлса,
унинг ўрнига сени жазога тортаман.
Абу Зарр деди:
– Мен унга кафилман, эй мўъминлар амири.
Шу билан йигит жўнаб кетди. Орадан бир кун, икки кун ва
ниҳоят учинчи кун ўтяпти ҳамки, йигитдан дарак йўқ. Одамларнинг барчаси Абу
Заррдан хавотирда эдилар. Уни асло жазога тортилишини истамас эдилар.
Шу маҳал, шом намозидан бироз олдин йигит халлослаб югуриб
етиб келди. Унинг юзидан чарчаб, ҳолдан тойгани билиниб турар эди. Йигит Умар
ибн ал-Хаттоб, мўъминлар амирининг олдиларига келиб тўхтади.
Йигит:
– Хазинани укамга топшириб келдим. Энди, мени жазолашингиз
мумкин. Мен сизнинг ихтиёрингиздаман.
Умар ибн
ал-Хаттоб ҳайрон бўлиб сўрадилар:
– Сени нима қайтарди? Қочиб кетишинг ҳам мумкин эдику?!
Йигит:
– Расулуллоҳнинг вафотларидан сўнг, “одамларда “аҳд ва вафо”
деган нарса қолмабди“, деб айтишларидан чўчидим.
Умар ибн ал-Хаттоб Абу Заррдан сўрадилар:
– Нимага сен кафил бўлдинг?
Абу Зарр:
– “Расулуллоҳнинг вафотларидан сўнг одамларда “яхшилик”
қолмабди“, деб айтишларидан қўрқдим.
Ўлиб кетган одамнинг фарзандлари бундан таъсирланиб, “биз
уни афв этдик“ деб айтдилар.
Умар ибн ал-Хаттоб:
– Нимага? Нима учун?
Йигитлар:
– Одамлар “Расулуллоҳнинг вафотларидан сўнг одамлардан “афв”
йўқолиб кетяпти“, деб айтишларидан қўрқяпмиз.
“Умар ибн Хаттоб замонидаги ажойиб қиссалар” китобидан
Мавзуга алоқадор
-
Кунлардан бир кун Рум подшоҳи Боғдод мусулмонларига уч савол бериш амри билан ўз элчисини жўнатди. Элчи шаҳарга етиб боргач, халифага подшоҳнинг истагини билдирди. Шунда халифа шаҳар уламоларини саройга йиғишни буюрди.
-
Молик ибн Динордан тавба қилишига нима сабаб бўлганини сўрашди. У бундай жавоб берди: «Илгари мен ўйин-кулги ва ичкиликка қаттиқ берилган эдим. Кўнгил хуши учун бир жория сотиб олдим. Маълум муддат ўтиб, қизчалик бўлдик. Мен қизимни жуда яхши кўрардим. Ўсиб-улғайиб эмаклайдиган, кейин юрадиган бўлди. Қачон мен ароқ ичмоқчи бўлсам, у қўлимдан тортиб олиб, ароқни тўкиб юборар эди. У икки ёшга етгач, вафот этди. Мен қайғуда қолдим...
