Davoiy toʻq yurish ekologik muammolardan ham xavfliroq – biolog olim

 

Hozirgi koʻpchilik kasalliklarning sababi... insonning ochlikni his qilmay qoʻyganidir! Inson uchun ekologik muammolardan koʻra davomiy toʻq yurish (buning ortidan kelib chiqadigan ortiqcha vazn, semizlik emas) xavflidir.

Ochlik – organizmning oʻziga xos sterilizatsiyasidir. Ochlikni HIS qiladigan tana doimo toʻq yuradigan tanaga nisbatan sogʻlom boʻladi. Sababi, ochlik natijasida inson vujudida autofagiya jarayoni faol boʻladi. Organizmlarni tozalanishida – sterilizatsiyasida autofagiya juda muhim va asosiy jarayon.

Hujayralar qariydi, oʻladi va oʻlik holatida tanada qoladi. Oʻlik hujayralar yogʻ, oqsil va uglevodlardan iborat. Aynan ochlik – autofagiya jarayonida mana shu “biologik chiqindilar” parchalanib, oʻzlashtiriladi.  Natijada inson tanasi oʻlik hujayralardan – “biologik chiqindilar”dan qutuladi. Saraton hujayralari ham ana shunday tarzda oʻzlashadi (yoʻq qilinadi). Yoki, boshqacha aytilsa, “eritiladi”.

Ochlik qonning kimyoviy tarkibini yaxshilanishiga yordam beradi. Eng avvalo, ortiqcha glyukoza toʻplanmaydi, natijada, qandli diabetning oldi olinadi.

Ochlik saraton hujayralari hosil boʻlishining oldini oladi. Saraton kasalliklarida ochlikka etadigan profilaktik usulni hali zamonaviy tibbiyot taklif etolmagan.

Ochlik miyaning toʻlaqonli ishlashiga yordam beradi. Eng qizigʻi, inson och qolgan mahalda xotirasi yaxshi ishlaydi, ayniqsa, oʻqigan narsasi miyasida qoladi. Inson toʻq boʻlsa, tana inson uchun emas, balki, birinchi navbatda, taomni – yogʻ, oqsil va uglevodlarni parchalashga oʻtadi. Tana aʻʻzolari zoʻriqib ishlaydi. Ochlikda esa aksincha jarayon ketadi, tana aʻʻzolarining yuklamasi kam boʻladi. Har narsa ishlatilaversa eskiradi, qobiliyatini yoʻqotadi. Tana aʻʻzolarimiz ham shunday. Ochlik jarayonida tana aʻʻzolari passiv tinim holatiga oʻtadi. Eʻʻtibor bering, ochlik vaqtida odam hojatga kam boradi. Bu degani, oshqozon, ichak, buyrak, jigar... kabi aʻʻzolar dam olyapti. Oʻylab koʻring, oʻzingiz dam olmay ishlasangiz qay ahvolga tushasiz?

Endi yana bir oʻylab koʻring: kechki ovqat ratsioni kuchli boʻlsa, tana aʻʻzolari tuni bilan ishlab chiqadi. Odamning oʻzi uxlaydi, aʻʻzolar esa ishlaydi, dam olmaydi. Kasalliklar shundan boshlanadi.

Hazrat paygʻambar (s.a.v) buyuradilar: “Qalblaringizni ochlik bilan nurlantiring, nafsingizga qarshi jihod qilib, uning tarbiyalashda ochlikni va tashnalikni qurol sifatida ishlating...”

Abu Homil Gʻazzoliy “Mukoshafatul qulub” asarida yozadi: “Qorin toʻyguncha eyish qalbni soʻqir qiladi va insoniy feʻʻl-atvorlar yoʻqolishiga sabab boʻladi...”

Shu asarda yana yoziladi: meʻʻdani qalb ostida qaynayotgan va bugʻlarini unga qaratgan idishga oʻxshatishadi. Bugʻ koʻpaygani sari u etib borgan joy ham shunchalik bezovta-behuzur boʻlib, xira tortadi. Shunga oʻxshash, meʻʻda ham toʻldirilganiga monand ravishda qorayadi va zaiflashadi. Koʻp egan odamning aqli zaif boʻladi, ilm oʻrgana olmaydi. Chunki, doimiy toʻqlik va ochkoʻzlik aqlni soʻqir qiladi.

Bu erda muttasil och yurilsin, degan daʻʻvat yoʻq, faqat tananing maʻʻlum muddat ochlikni his qilishi, haqida soʻz bormoqda. Zero, ochlikni his qilish va ochlik oʻrtasida farq bor.

Demak, ochlik insonning ham jismonan, ham ruhan tiklanishiga yordam beradi. Shuning uchun, inson doimo toʻq boʻlmasdan, hech boʻlmasa, kuniga bir marta ochlikni his qilishida unga juda katta manfaat bor.

Baxtiyor Abdugʻofur, biolog olim, yozuvchi