Mulohaza: sionistlar fashistlardan ham oʻzib ketishdimi?

X (sobiq tvitter)da oʻqidim (kim yozganini eslay olmayman) "isroilliklar Gʻazodagi dahshatli qirgʻinbarot uchun Xolokost voqealari elkasiga yuklangan nemislarga qaraganda koʻproq javobgar ekan". Ushbu soʻzlar muallifi 5 ta sabab keltirgan, lekin men 3 tasini eslab qoldim:

Birinchisi, oʻsha paytda oddiy nemislarda, hatto askarlarida ham maъlumot juda kam edi. Yahudiylarni muntazam ravishda qirish boshlanganda ham (41 yilda, 40 yilda faqat - istehzoni baholang - nogironlar va ogʻir kasallarga chalinganlarni oʻldirishgan) bu haqda aniq bilgan odamlar guruhi juda cheklangan edi. Oddiy nemislar faqat davlat targʻibotidan xabardor boʻlgan, u erda bu haqda hech narsa aytilmagan (baъzilari hayotini xavf ostiga qoʻyib, ittifoqchilarning radio eshittirishlarini tinglagan, lekin bu radiostantsiyalar ham Xolokost haqida bilishmagan va bu haqda gapirmagan). Hatto baъzilar shubhalangan boʻlsa ham, inkor etish uchun maъlum bir imkoniyatlari bor edi. Isroilliklar esa har qanday maъlumotga, jumladan, ibroniy (Haaretz) va ingliz tillaridagi (dunyo boʻylab oʻnlab nufuzli nashrlar va ijtimoiy tarmoqlar, shuningdek, sunъiy intellekt tarjimonlari) maъlumotlarga erkin kirish imkoniyatiga ega. Bularni koʻrmaslik mumkin emas.

Ikkinchidan, nemislarda Xolokost kabi oʻtmish tajribasi boʻlmagan. Nemislar Xolokost haqida maktabda oʻrganishmagan, bu mavzuda bagrut (isroil oʻrta maktablarida imtihonni muvaffaqiyatli topshirgani haqida beriladigan hujjat) topshirishmagan, har yili uning qurbonlarini xotirlash kunini nishonlashmagan, xotira uchun bir daqiqa jim turishmagan, Stenford tajribasi va targʻibot qanday ishlashini bilishmagan. Biz bularni bilishimiz kerak (Isroilda tugʻilmaganlar Xolokostning isroilliklar dunyoqarashidagi ahamiyatini tushunmasa kerak deb oʻylayman).

Uchinchidan, rejimga qarshi chiqqan nemislar oʻzlari va yaqinlarining hayotini xavf ostiga qoʻygan. Gʻazoda sodir boʻlayotgan voqealarga qarshi chiqayotgan isroilliklar (buni "urush" deb atashga tili bormaydi) deyarli hech qanday xavfga duch kelmayapti.

Zvi Shteyngart

Bobur Ismoilov tarjimasi