Rossiya "migratsiya argʻimchogʻi": Afrikadan olib kelamiz, Markaziy osiyoliklarni «siyraklatamiz»
Ukrainadagi urush, sanktsiyalar, iqtisodiy muammolar, ijtimoiy
tanglik va muhojirlarga
qarshi kayfiyatning kuchayishi. Rossiyaga xorijiy ishchi kuchini jalb qilish siyosatiga
nimalar taʻʻsir
qiladi? Mantiqqa toʻgʻri
kelmaydigan baʻʻzi qarorlar
ortida qanday maqsad
bor?
Soʻnggi paytlarda Rossiya kompaniyalari MDHdan tashqari
mamlakatlardan ishchilarni qidirish boʻyicha faolligini sezilarli darajada oshirdi.
Deyarli barchani hayratda qoldirgan narsa – mehnat zaxiralarining hatto Afrikadan ham jalb qilingani! Bundan tashqari, ushbu jarayon bir necha yil oldin
boshlangan va faqat jadal rivojlanmoqda.
RBK
soʻroviga koʻra taqdim etilgan NeadHunter yirik rekruting kompaniyasi tahliliga
koʻra, Keniya Qora qitʻʻadan mehnat muhojirlarini joʻnatish boʻyicha etakchi mamlakat
hisoblanadi. U erda uzoq shimoliy davlatga borishga tayyor nomzodlar uchun boʻsh ish
oʻrinlari joriy yilning yanvarʻ-iyunʻ oylarida 2023 yilning shu davriga nisbatan 3842
foizga (39(!) marta) oshgan. Undan keyin Zimbabve (+1400%/15 marta) va
Kamerun (+829%/9 marta)
turibdi. Boʻsh ish oʻrinlari sonining keskin oʻsishi Zambiya (+700%/8 marta) va
Jazoirda (+575%/7 marta) ham qayd etilgan.
Mutaxassislarning fikricha, afrikaliklar asosan qurilish va
past malakali ishchi kuchi talab qilinadigan boshqa sohalarga jalb etilmoqda.
"Afrikalik mehnat muhojirlari mehnat bozorida mutlaqo
boshqa oʻrinlarni
egallashadi: baʻʻzilari
aslida juda past malakali kasblarda, masalan, qurilishda, omborlarda, qishloq
xoʻjaligida ishlaydi",
- deydi Rossiya Oliy
iqtisodiyot maktabi Milliy tadqiqot universitetining Afrika tadqiqotlari
markazi eksperti Vsevolod Sviridov. Ammo "yirik Rossiya kompaniyalarida
yuqori boshqaruv lavozimlarida" ishlayotganlar ham bor. Bundan tashqari, 2024 yilda Rossiya kompaniyalari
birinchi marta Nepal, Barbados, Malavi, Sʻerra-Leone, Gabon va Markaziy Afrika Respublikasida ham boʻsh ish oʻrinlarini
joylashtirdi. Tahlilchilarning taʻʻkidlashicha, birinchi yarim yillikda sanab oʻtilgan
mamlakatlarda boʻsh ish oʻrinlarining umumiy soni qariyb 300 taga etgan.
Rossiyaga migratsiya geografiyasi Afrika davlatlarini ham qamrab
olishi mumkinligini avvalroq
Rossiya Fanlar akademiyasi Demografik tadqiqotlar instituti direktori Marina
Xramova bashorat qilgan edi. Shuningdek, u kelajakda Tailand yoki Filippin kabi
Janubi-Sharqiy Osiyo davlatlaridan migrantlar Rossiya mehnat bozoriga jalb etilishi
mumkinligini tan oldi.
Shri-Lankadan kelgan muhojirlar haqida allaqachon maʻʻlum. Moskva Hind
okeanidagi olis orol aholisini toʻqimachilik va oziq-ovqat mahsulotlari ishlab
chiqarishga, shuningdek, mamlakat janubidagi qishloq xoʻjaligi sanoatiga jalb
qilmoqchi. Uyushgan tarzda
ishga qabul qilish taklifi xizmatlar toʻplami - rus tilini
oʻrgatish, tibbiy yordam, sugʻurta, lingvistik va huquqiy qoʻllab-quvvatlovni oʻz ichiga oladi.
Shu bilan birga, Ukrainadagi urush, ksenofobik kayfiyatning
kuchayishi va “Krokus”dagi teraktdan keyin
xavfsizlik kuchlarining alohida eʻʻtibori tufayli yuzaga kelgan barcha muammolarga
qaramay, Markaziy Osiyo davlatlaridan oqim toʻxtayotgani yoʻq. Masalan, Tojikiston Islom
Uygʻonish partiyasi rahbari Muhiddin Kabiriyning aytishicha, hatto tojiklar uchun “oʻz
vatanlaridan” koʻra “sanktsiyalar
ostidagi Rossiya, urushdagi
Rossiya” afzalroq.
U Rossiyaning Dushanbedagi bosh konsulligi maʻʻlumotlariga ishora
qilar ekan,
Ukrainadagi qarama-qarshilik boshlanishidan oldin har kuni 400 dan ortiq
tojikistonlik Rossiya fuqaroligini olgani, hozir esa bu koʻrsatkich 600 ga etganini taʻʻkidladi. Siyosatchining soʻzlariga
koʻra, “mehnatga layoqatli mamlakat
aholisining yarmini
migrantlar tashkil etadi”. Rossiyadan tashqari dunyoning hech bir davlatida mehnat bozori bunchalik koʻp talabgorni qabul qila olmaydi.
Rossiyani
muhojirlardan «oqlash»!
Shu fonda kuzatuvchilar Rossiya xavfsizlik kuchlarining
migrantlarga qarshi keskin tarafkashligini gʻalati holat sifatida qayd etishmoqda.
Gap, birinchi navbatda, Markaziy Osiyo davlatlaridan tashrif buyuruvchilarga qaratilgan alohida eʻʻtibor
haqida ketmoqda.
Xususan,
Moskva yaqinidagi politsiya xodimlariga mintaqani migrantlardan «tozalash» vazifasi
yuklatildi.
Dolgoprudniy shahar hokimi ishtirokida oʻtkazilgan hayʻʻat yigʻilishida Ichki ishlar
vazirligining viloyat boʻyicha xodimi aynan shunday dedi. Podpolkovnikning
(ism-sharifi aytilmagan) nutqi aks etgan video uning, yumshoq qilib aytganda, gʻalati
lugʻatdan foydalangani tufayli ijtimoiy tarmoqlarda hissiyotlar boʻroniga sabab
boʻldi.
“Bizning bevosita boshligʻimiz Viktor Kuzmich Paukov bu hudud
prezident, ichki ishlar vazirining alohida nazoratida ekanini taʻʻkidladi. Asosiy vazifa, u [Ichki
ishlar vazirligining viloyat boʻyicha Bosh boshqarmasi boshligʻi] aytganidek, Moskva
viloyatining chet
elliklar hisobiga «qoraymasligi»(!) uchun «oqlash»(!)dir”,
- dedi politsiyachi. Qizigʻi shundaki, yigʻilganlarning hech biri bu soʻzlarga eʻʻtiroz
bildirmadi.
«Oqartirish» chaqirigʻi Rossiyaning boshqa chekkasida allaqachon tilga olingan.
Vladivostokda "kelgindilarning
oʻrinlarini bir oz koʻrsatib qoʻyish" uchun Ukrainadagi urushning sobiq qatnashchilaridan
iborat 300 kishilik
otryad tuzilgan. Gubernator Oleg Kojemyako kelgusida
Primorʻening boshqa
shaharlarida ham politsiya
yordamchilari patrullarini tashkil etish rejalashtirilayotganini
yashirib oʻtirmadi. «Yoʻlbarslar» deb atalgan va maxsus kuchlar kabi ogʻir oʻq-dorilar
bilan taʻʻminlashga vaʻʻda qilingan «drujinniklar» 70 ming rublʻ miqdorida maosh olishadi.
«Russkie
obshchiny» bir necha yillardan beri ushbu formatda yarim rasmiy ravishda ishlab
kelmoqda. Matbuot ularning saʻʻy-harakatlari va noqonuniy deb eʻʻlon qilingan
musulmon ibodatxonalarini yopishda xavfsizlik kuchlariga yordami haqida koʻp yozgan.
Musulmonlarning
ibodatxonalari masalasi RF Tergov qoʻmitasi rahbari Aleksandr Bastrikinni Oʻzbekiston,
Tojikiston va Qirgʻizistondan kelayotgan migratsiya kontekstida shaxsan jiddiy
tashvishga solmoqda. Yaqinda u ochiqchasiga musulmonlarning "ibodat
uylari" ochilishini Rossiyada "hududni jismoniy egallab olish",
"nafaqat mafkura, balki aniq obʻʻektlar" deb atadi. Shu bilan birga, u oʻzga
«madaniyat» deb hisoblangan narsaga qarshi kurashishga boshqa boʻlimlarning toʻsqinlik
qilayotganidan shikoyat qildi. “Ular bekor qiladi va men ishlarni qayta
boshlashni buyuraman. Baʻʻzan 3-4 martagacha davom etadi... Qanchalik shiddatli ekanini
bilasiz”, - dedi u
«prokurorlar» bilan "kurash taktikasi" haqida.
Nabiullina bong uradi
RF
Markaziy banki rahbari Elvira Nabiullinaning joriy yil iyulʻ oyi oxirida
regulyator direktorlar kengashi yigʻilishidan soʻng oʻtkazgan matbuot anjumanida Rossiya migratsiya
siyosatining gʻalati va noaniqligiga oydinlik kiritdi. Mamlakat iqtisodiyotidagi
ogʻir vaziyat haqida gapirar ekan, mehnat zaxiralari va ishlab chiqarish quvvatlari
“deyarli tamom boʻlgani”ni
yana bir bor taʻʻkidladi.
Uning soʻzlariga koʻra, iqtisodiyot hozir "haddan tashqari
qizib ketish" holatida, uning koʻlami kamida soʻnggi 16 yil ichida rekord
darajaga etgan.
Nabiullina oʻtgan yili Davlat Dumasida soʻzlagan nutqida ham Rossiya iqtisodiyoti uchun asosiy
muammo kadrlar etishmasligi
ekanligini taʻʻkidlagandi.
Mamlakat mehnat resurslari deyarli toʻliq ishga tushirildi, degandi u. Rossiya korxonalarining qariyb
70 foizi, Markaziy bank soʻrovlariga koʻra, kadrlar etishmasligini qayd etgandi.
“Asosiy muammo pul etishmasligida emas, balki ishchi kuchi
etishmasligida. Aytgancha, biz buni korxonalarning soʻrovlarida koʻramiz. Bu haqda
aytish mumkin boʻlgan asosiy shaxs - korxonalarning oʻzlari. Korxonalar esa,
birinchi navbatda, kredit etishmasligi
haqida emas, talabning etishmasligi
haqida emas, balki ishchi kuchi etishmasligi
haqida gapirishadi", -
degan Nabiullina 13
mingta kompaniya
oʻrganilganiga aniqlik kiritgandi.
Boshqa tomondan, Kremlʻ spikeri Dmitriy Peskov ham Nabiullinaning fikrlarini
takrorlaydi. Uning soʻzlariga koʻra, Rossiyada tugʻilish darajasi 1,4 yoki mamlakat
kelajagi uchun «halokatli»
darajada. Bu 17 yildagi eng past koʻrsatkich boʻlib, yosh ayollar sonining
kamaygani va mehnat bozoridagi noaniqlik bilan izohlangan.
Bu erda mantiq bormi?
Kimdir Markaziy
Osiyodan kelgan kadrlarni Afrika
va Osiyodan kelganlar hisobiga
«suyultirish»ni oʻylayotgan
boʻlsa ham, qoʻshimcha ishchilarga boʻlgan ehtiyoj hal qiluvchi omil boʻlib qolaveradi. Shubhasiz, RF migratsiya siyosatiga taʻʻsir
qiluvchi asosiy omil, bu – odamlarga boʻlgan kuchli ehtiyoj.
Bu holat Ukrainadagi
urush va Gʻarb sanktsiyalari sharoitida yanada kuchaymoqda. Zero mahalliy mutaxassislar nafaqat urush
jabhalariga joʻnatilmoqda, balki ular safarbarlik eʻʻlon qilinganidan soʻng
ommaviy ravishda mamlakatni tark etishni ham boshladi.
Ammo migrantlar mehnat frontidan tashqari haqiqiy frontga ham
jalb qilinmoqda. Nafaqat Markaziy Osiyo fuqarolari, balki uzoq xorijiy
mamlakatlardan kelganlar ham. Xususan Hindiston va Shri-Lanka
rasmiylari Moskvadagi oliy darajadagi uchrashuvlar chogʻida Ukrainadagi urushdan oʻz
fuqarolarini qaytarish masalasini koʻtarib chiqishgan.
Boshqa
tomondan, amaldorlar jamiyatdagi jiddiy aksilmuhojir kayfiyati, Ukraina va uning
atrofidagi vaziyat hamda Gʻarb bilan qarama-qarshilik tufayli kuchayib borayotgan oʻta
oʻng guruhlar bosimini eʻʻtiborsiz qoldira olmaydi. Qoʻshni davlat bilan urush
boshlanganidan keyin koʻp yillar davomida militaristik va ochiq shovinistik
tuygʻular sublimatsiyasi (himoyalash – tarj.) davom etdi, vaziyat keskin yomonlashdi.
Ammo omma Gʻarb va "ukrain natsistlari" bilan bir qatorda, oʻziga yaqinroq,
tushunarliroq va uzoq vaqtdan beri salbiy qarashlari shakllanganlarga - Markaziy
Osiyodan kelgan muhojirlarga, kavkazliklarga, musulmonlarga gʻazablarini sochmoqda.
Migratsiya
sohasidagi bu holat argʻimchoq bilan qiyoslanadi. Koʻp jihatdan, u oʻz-oʻzidan
rivojlanadi va butunlay qarama-qarshi xarakterdagi qarorlar bilan tavsiflanadi. Aftidan, hozirgi sharoitda
Rossiyada qaror qabul qiladiganlar buni yagona ehtimoliy strategiya deb bilishadi.
Bundan tashqari, hech yoʻqsa
qisqa va oʻrta istiqbolda uning
samaradorligini
inkor ham etib
boʻlmaydi.
Manba: Yeni Şafak