Evropada eng yirik hisoblangan Zaporojʻe AES hududida yongʻin sodir boʻldi. Rossiya va Ukraina tomoni bir-birini ayblamoqda, shu bilan birga, yongʻin radiatsiyaviy xavfsizlikka taʻʻsir qilmaganini tan olishmoqda. Shunday boʻlsa-da, MAGATE bu kabi hodisalarning ehtimoliy xatari katta boʻlishi mumkinligidan ogohlantirdi.

Kiev va Moskva yakshanba oqshomida Evropada eng yirik hisoblangan Zaporojʻe AES hududida sodir boʻlgan yirik yongʻindan keyin bir-birini ayblamoqda. Ikkala tomon ham yongʻin radiatsiyaviy xavfsizlikka taʻʻsir qilmaganini tan olishmoqda, biroq MAGATE bu kabi hodisalarning ehtimoliy tahdidi haqida ogohlantirmoqda.

Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy bir kun avval Rossiya tomonidan 2022 yildan beri bosib olingan Zaporojʻe AESdagi yongʻin rossiyalik harbiylar tomonidan sodir etilganini taʻʻkidladi. Kremlʻ tomonidan tayinlangan Zaporojʻe gubernatori Evgeniy Balitskiy esa yongʻinga Ukraina tomonidan oʻq uzilishi sabab boʻlganini iddao qildi. Yongʻin Ukraina qoʻshinlari Kursk viloyatida Rossiya hududiga bostirib kirganidan bir hafta oʻtmasdan sodir boʻldi, deb taʻʻkidlaydi Reuters.

Xalqaro atom energiyasi agentligi (MAGATE) kuzatuvchilari oltita reaktorli stantsiyada kechqurun bir necha portlash ovozi eshitilgani, stantsiyaning shimoli-gʻarbiy qismidan quyuq tutun koʻtarilganini maʻʻlum qilgan.

“[Kuzatuvchi] guruhiga bugun stantsiyaning sovutish minoralaridan biriga dron hujumi sodir etilgani haqida xabar berildi. MAGATE bosh direktori Rafael Mariano Grossi bu yadro xavfsizligiga taʻʻsir qilmasligini tasdiqladi”, — deyiladi tashkilot bayonotida.

Rossiyaning «Rosatom» davlat korporatsiyasi asosiy yongʻin soat 23:30 da Favqulodda vaziyatlar vazirligining oʻt oʻchiruvchilari tomonidan oʻchirilganini maʻʻlum qildi. Korporatsiyaning taʻʻkidlashicha, ikkita sovutish minorasidan biriga Ukraina uchuvchisiz uchoqlari tomonidan ikkita toʻgʻridan-toʻgʻri zarba berilgan, buning natijasida ichki tuzilmalarda yongʻin sodir boʻlgan.

“Rosatom” maʻʻlumotlariga koʻra, sovutish minorasining ichki tuzilmalariga “jiddiy zarar etkazilgan”, “bu hodisani yadroviy terrorizm akti sifatida tavsiflash mumkin”.

Ukrainaning “Energoatom” kompaniyasi ham sovutish minoralaridan biri va boshqa jihozlariga shikast etganini maʻʻlum qildi.

Energoatom dalil keltirmasdan turib, Rossiya harbiy texnika va portlovchi moddalarni saqlash uchun atom elektr stantsiyalarida sovutish minoralaridan foydalanayotganini va yongʻinga beparvolik yoki oʻt qoʻyish sabab boʻlishi mumkinligini bildirdi.

Ukraina va Rossiya tomoni yongʻin radiatsiyaviy fonga taʻʻsir qilmaganini taʻʻkidlamoqda. Ukraina Favqulodda vaziyatlar boʻyicha davlat xizmati mamlakatda radiatsiyaviy vaziyat barqaror ekanligini, “ortiqchalik qayd etilmaganini” maʻʻlum qildi. Ukraina Ichki ishlar vazirligi rahbari Igor Klimenko ham texnogen kelib chiqadigan radionuklidlar aniqlanmaganini aytdi.

"Hozircha radiatsiya darajasi normal, - dedi Zelenskiy. - Ammo rossiyalik terrorchilar AES ustidan nazoratni oʻz qoʻllarida ushlab turar ekan, vaziyat normal boʻlmaydi va boʻlishi ham mumkin emas. Zaporojʻe AES egallab olingan birinchi kundan boshlab Rossiya undan Ukrainani ham, butun Evropa va dunyoni shantaj qilish uchun foydalanmoqda”.

Zavodda sovutish hovuzining shimoliy tomonida zavod perimetri tashqarisida joylashgan ikkita sovutish minorasi mavjud, ammo ular Zaporojʻe AES toʻliq quvvat bilan ishlaganda ishlatilgan, ish muzlatilgandan keyin emas.

Zaporojʻe AESdagi yongʻin Ukrainaning Kursk AES joylashgan Rossiyaning Kursk viloyatiga bostirib kirishi boshlanishida sodir boʻlgan va u olti kundan ortiq davom etmoqda.

Rossiya Evropadagi eng yirik Zaporojʻe AESni 2022 yilda Ukrainaga keng koʻlamli bosqinni boshlaganidan koʻp oʻtmay qoʻlga kiritdi. Stantsiyadagi barcha oltita yadro reaktorlari hozir sovuq toʻxtab qolgan. Bu reaktorlar yopililishi va past bosim ostida saqlanishini anglatadi. Oxirgi reaktor shu tarzda joriy yilning aprelʻ oyida muzlatilgan edi.