Islomda mehribonlik va kechirimlilik: Ramazonning insonga taъsiri
Islom dinida mehribonlik va kechirimlilik katta ahamiyatga ega boʻlib, bu fazilatlar Ramazon oyida yanada oshkora namoyon boʻladi. Bu muborak oyda inson faqat taom va ichimliklardan tiyilmay, balki ruhiy poklanish, qalbni yomon xislatlardan xoli qilish uchun ham harakat qiladi. Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) shunday deganlar: "Kuchli odam kurashda gʻolib kelgan emas, balki gʻazabini tiygan odam haqiqiy kuchlidir" (Buxoriy, Muslim). Bu hadis insonning ruhiy muvozanatini saqlash va kechirimli boʻlish qanchalik muhim ekanini koʻrsatadi.
Mehribonlik va kechirimlilikning fazilatlari
Mehribonlik va kechirimlilik inson qalbini yorituvchi fazilatlardan boʻlib, ular nafaqat shaxsiy, balki jamiyat hayoti uchun ham muhim ahamiyatga ega. Qurъoni Karimda Alloh taolo bandalarni mehribon va kechirimli boʻlishga targʻib qilgan:
"Kechirimli boʻl, yaxshilikka buyur va johillardan yuz oʻgir" (Aъrof, 199). Yana bir oyatda esa: “Yaxshilik bilan yomonlik barobar boʻlmas. Sen yaxshilik boʻlgan narsa ila dafъ qil. Koʻribsanki, sen bilan orasida adovati bor kimsa xuddi sodiq doʻstdek boʻlur. Unga faqat sabr qilganlargina erishur. Unga faqat ulugʻ nasiba egasi boʻlganlargina erishur”, (Fussilat, 34-35) deyiladi.
Kechirimlilik insonning nafsini yuksaltirib, uni Allohga yaqinlashtiradi. Bu xususida Paygʻambarimiz (sollallohu alayhi vasallam) shunday deganlar: "Alloh taolo kechirimli bandasini yaxshi koʻradi" (Abu Dovud). Boshqa bir hadisda Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) aytadilar: “Qiyomat boʻlganida nido qiluvchi: “Insonlarni kechiruvchi kishilar qani? Robbingiz huzuriga keling va ajringizni oling”, deb nido qiladi.
Ramazon oyida mehribonlik va kechirimlilikning ahamiyati
Ramazon - ibodat, taqvo va maъnaviy poklanish oyi. Bu oyda inson nafaqat oʻzini, balki atrofidagilarni ham yaxshi koʻrib, mehribonlik va shafqat koʻrsatishi kerak. Kechirimlilik insonni gʻazab va kekdan xalos qilib, uni xotirjam va tinch hayot sari boshlaydi. Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) shunday deganlar: "Kim ramazonda qalbida xusumat saqlasa, uning roʻzasi kamolotga etmaydi" (Ibn Moja).
Ramazon - inson uchun oʻzini tarbiyalash imkoniyati. Bu oyda nafaqat Alloh taologa, balki insonlarga ham mehribonlik qilish muhimdir. Hadislarda keltirilishicha, roʻza tutish qiyinchiliklar bilan birga sabr va mehribonlikni oʻrgatadi. Kechirimli inson oʻz qalbini hasad, nafrat, adovat va gʻazabdan poklaydi.
Kek, xusumat va arazning zararlari
Kek va araz saqlash nafaqat ruhiy, balki jismoniy salomatlikka ham jiddiy taъsir qiladi. Psixologiya va tibbiyotda bu holat stress, yurak-qon tomir kasalliklari, gipertoniya, qandli diabet, oshqozon yarasi kabi kasalliklarning kelib chiqishiga sabab boʻlishi aniqlangan. Hadisda shunday deyiladi: "Kek insonni halokatga etaklaydi" (Tabaroniy).
Xususan, doktor Maykl Berri oʻzining “Saratonni davolash” nomli kitobida bunday yozadi: “Darhaqiqat, kechirimli va saxovatli boʻlish inson salomatligiga ijobiy taъsir qiladi. Ilmiy tadqiqotlarda asabiy taranglik, gina-adovat saqlashlik ovqat hazm qilish va qon aylanish tizimiga salbiy qilishi va bu – saraton kasalligini keltirib chiqarishi aniqlangan”.
Ijtimoiy jihatdan olib qaralsa, kek va araz jamiyatda fitna va ixtiloflarning kuchayishiga olib keladi. Qurъoni Karimda shunday deyilgan: "Va kim sabr qilsa va kechirsa, ana oʻshalar buyuk ishlardandir" (Shoʻro, 43). Bu oyat har qanday sharoitda ham kechirimli boʻlish buyuk fazilat ekanini tasdiqlaydi.
Xulosa qilib aytganda, mehribonlik va kechirimlilik inson ruhiyati va jamiyat taraqqiyoti uchun asosiy omillardan biridir. Ramazon oyi bu fazilatlarni amalda tatbiq etish uchun eng munosib vaqt. Bu oyda nafaqat ibodat qilish, balki atrofdagilarga mehribonlik koʻrsatish, kechirimlilikni shior qilish ham insonni maъnaviy yuksaltirib, dunyo va oxirat saodatiga eltadi. Alloh taolo barchamizni mehribon va kechirimli bandalardan qilsin! Omin.