26.02.2025 08:15
616

Global qarz darajasi rekord darajaga etdi

Rivojlangan mamlakatlarning qarzi oʻtgan yili 214,3 trillion dollarni tashkil qilgan. Shvetsiya, Nigeriya, Xitoy, Isroil va Saudiya Arabistoni moliyaviy sektordan tashqari qarz nisbatlarining eng tez oʻsishini kuzatgan boʻlsa, Argentina, Turkiya, Niderlandiya, Gretsiya va Irlandiyada ularning keskin pasayganligi kuzatildi.

Xalqaro moliya instituti (IIF) Global qarz monitoringi hisobotini eъlon qildi.

Hisobotga koʻra, global qarz zaxirasi 2024 yilda taxminan 7 trillion dollarga oshib, rekord darajadagi 318 trillion dollarga etdi. Oʻsish oʻtgan yilga nisbatan pastroq boʻldi.

Global qarzlar oʻsishining sekinlashishi noaniqlik sezilarli darajada kuchaygan bir paytda ehtiyot chorasi sifatida koʻrilmoqda, Fed stavkasini pasaytirish boʻyicha bozor kutilmalari AQSh savdo va immigratsiya siyosatining inflyatsiyaga taъsiridan xavotirda.

Xususan, 2024 yilning toʻrtinchi choragida qarzdorlik darajasining sezilarli darajada qisqarishi kuzatildi.

Oʻtgan yilgi global qarz oʻsishining qariyb 65 foizi rivojlanayotgan bozorlarga toʻgʻri keldi. Ushbu mamlakatlarning umumiy qarzi 214,3 trillion dollarni tashkil etgan boʻlsa, rivojlanayotgan bozorlarning qarzi 103,7 trillion dollarga etdi.

Qarz taqsimotiga nazar tashlaydigan boʻlsak, 2024 yil oxiriga kelib uy xoʻjaliklarining qarzi 60,1 trillion dollarga, nomoliyaviy korporativ qarz 91,3 trillion dollarga, davlat qarzlari 95,3 trillion dollarga, banklar kabi moliyaviy kompaniyalarning qarzi 71,4 trillion dollarga koʻtariladi.

Jahon qarzining YaIMga nisbati 2020 yildan beri birinchi marta oʻsdi

2024 yilda jahon qarzining YaIMga nisbati 1,5 foiz punktdan oshib, qariyb 328 foizni tashkil etdi. Bu pandemiya global qarzning yalpi ichki mahsulotga nisbati 35 foiz punktdan koʻproq oʻsishiga sabab boʻlgan 2020 yildan beri birinchi yillik oʻsishdir.

Qarzlarning barqaror oʻsishi oʻtgan yili qarz nisbati oshishida muhim omil boʻlgan boʻlsa-da, 2024 yilda iqtisodiy oʻsishning sekinlashishi va inflyatsiya qarz nisbati oshishiga yordam berdi.

Shvetsiya, Nigeriya, Xitoy, Isroil va Saudiya Arabistoni moliyaviy sektordan tashqari qarz nisbatlarining eng tez oʻsishini kuzatgan boʻlsa, Argentina, Turkiya, Niderlandiya, Gretsiya va Irlandiyada ularning keskin pasayganligi kuzatildi.

2024 yilning 1 iyuli holatiga koʻra, Oʻzbekistonning davlat qarzi 37 milliard AQSh dollaridan oshdi. Bu koʻrsatkich yil boshidan beri 2,1 milliard dollarga oʻsgan boʻlib, yalpi ichki mahsulotga nisbatan 33,2 foizni tashkil etdi. Qarzning asosiy qismi — 30,9 milliard dollar — tashqi qarz boʻlsa, qolgan 6,1 milliard dollari ichki qarzdir.

Oʻzbekiston tashqi qarzining katta qismi Jahon banki (6,7 milliard dollar) va Osiyo taraqqiyot banki (6,5 milliard dollar) kabi xalqaro moliya institutlaridan olingan. Qarz mablagʻlari asosan davlat byudjetiga koʻmaklashish (13 milliard dollar) va energetika sohasidagi loyihalarga (5,7 milliard dollar) yoʻnaltirilgan.