Siyosiy inqirozning echimi sifatida “Doiraviy kelishuv”

Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT), Afrika Ittifoqi, Sharqiy Afrikadagi taraqqiyot boʻyicha hukumatlararo organ, shuningdek, Saudiya Arabistoni, Birlashgan Arab Amirliklari, Britaniya va AQSh kabi tashkilotlar ishlamoqda. Sudandagi siyosiy inqirozga birgalikda echim topishga harakat qildi. Ushbu tashabbuslar natijasida 2022 yil 5 dekabrda askarlar va tinch aholi oʻrtasida “Doiraviy kelishuv” imzolandi.

Shartnomada uni imzolagan siyosiy partiyalar tomonidan fuqaro vakilining bosh vazir etib tayinlanishi, 2 yillik oʻtish davri belgilanishi, bu davrda adliya, xavfsizlik va harbiy sohalarda islohotlar oʻtkazilishi, "Juba tinchlik kelishuvi" va sulh jarayonining yakunlanishi, avvalgi prezident Umar al-Bashar rejimiga batamom barham berish kabi shartlar oʻrin oldi.

Biroq armiya va uning hukmron hamkori HDK oʻrtasida xavfsizlik va harbiy islohotlar borasida jiddiy qarama-qarshiliklar yuzaga keldi. HDKning armiyaga integratsiyalashuvi kabi masalalarda tomonlar oʻrtasida keskinlik kuchaydi

Armiya va HDK oʻrtasidagi urush

2023 yil 15 aprelda armiya va HDK oʻrtasida urush boshlandi. Poytaxt Xartumda boshlangan mojarolar mamlakatning turli hududlariga tarqaldi.

Xorijiy intervensiyalar urush va ochlik iskanjasida qolgan Sudandagi mojaroni choʻzgan boʻlsa-da, xalqaro vositachilik harakatlari haligacha bir echimga erisha olmadi.

Sudan armiyasi va hukumati urushda BAAni ayblaydi va uni HDKni qoʻllab-quvvatlaydi, deb hisoblaydi.

Garchi BMT hisobotlari mazkur ayblovlarni tasdiqlasa-da, BAA bu ayblovlarni rad etadi.

Dunyo Sudanni unutdi

Mutaxassislar dunyoning Gʻazo, Suriya va Livandagi oʻzgarishlarga nisbatan sezgir va taʻʻsirchan boʻlayotganiga eʻʻtibor qaratmoqda. Biroq, BMT maʻʻlumotlariga koʻra, misli koʻrilmagan ochlik va dunyodagi eng katta migratsiya inqirozi yuzaga kelgan Sudandagi urush va gumanitar inqiroz deyarli unutilgan.

BMT Sudandagi urush tufayli 20 mingdan ortiq odam hayotdan koʻz yumgani haqida xabar bergan, ammo bu raqam ancha yuqori ekani taxmin qilinmoqda.

Taxminan 50 million aholisi boʻlgan Sudanda mamlakat ichkarisida va tashqarisida koʻchirilganlar soni 12 milliondan oshadi, 25 milliondan ortiq kishi esa gumanitar yordamga muhtoj.