Donalʻd Tramp davrida AQSh tashqi siyosatida qanday oʻzgarishlar kutilmoqda?

AQSh prezidenti Trampning xatti-harakatlari koʻpchilikni ajablantiryapti. AQShning JSST va Parij bitimidan chiqish qarori, Panama, Grenlandiya, Meksika va Kanadani AQShga qoʻshib olish haqidagi populistik bayonotlari, Ukraina-Rossiya mojarosiga tezda barham berishga oid chiqishlari insoniyat eʻʻtiborini oʻziga tortdi. Ularning har biriga tahliliy jihatdan yondashsak

 

Dunyodagi geosiyosiy keskinliklar, qarama-qarshiliklar fonida AQShda hokimiyat tepasiga Donalʻd Tramning kelishi vaziyatni qaysi oʻzanga burib yuboradi, degan savollar paydo boʻlmoqda. AQSh prezidenti Trampning xatti-harakatlari koʻpchilikni ajablantiryapti. AQShning Jahon sogʻliqni saqlash tashkiloti va 2015 yil iqlim oʻzgarishiga qarshi kurashga bel bogʻlash maqsadida imzolangan Parij bitimidan chiqish qarori, Panama, Grenlandiya, Meksika va Kanadaga oʻxshagan davlatlarga nisbatan imperalistik bayonotlari, ularni AQShga qoʻshib olish haqidagi populistik bayonotlari, Ukraina-Rossiya mojarosiga tezda barham berishga oid chiqishlari insoniyat eʻʻtiborini oʻziga tortdi. Ularning har biriga tahliliy jihatdan yondashsak.

Tramp mamlakatni JSSTdan chiqarish jarayonini 2017 yildan 2021 yilgacha davom etgan birinchi muddati oxirida boshlagan. Keyingi prezident Jo Bayden Oq uydagi birinchi kunlaridayoq bu qarorni bekor qildi. 21 yanvarʻ kuni Tramp AQShni xalqaro sogʻliqni saqlash tashkilotidan chiqishi toʻgʻrisidagi farmonga imzo chekdi. Uning Parij bitimi va JSSTdan chiqishiga oid pozitsiyasida koʻproq Xitoyga qarshi turish kayfiyati namoyon boʻladi. Birinchi prezidentlik davrida ham Pekinni asosiy raqobatchi sifatida koʻrib, unga nisbatan tegishli savdo cheklovlarini joriy etgan va bundan keyin ham shu siyosat davom etadi. Donalʻd Tramp keltirgan raqamlarga koʻra, uning prezidentlik muddati davomida 350 millionli aholiga ega Amerikaning JSSTga yillik badali 500 million dollarga tushgan boʻlib, 1,4 milliard aholisi bor XXRning toʻlovi atigi 39 millionga teng boʻlgan. Trampning prezidentlik faoliyatining birinchi kunidayoq buyruqni imzolashi AQShning tashkilotni rasman tark etishi ehtimolini oshiradi.

“Ular bizning qaytib kelishimizni juda xohlashdi, shuning uchun nima boʻlishini koʻramiz”, der ekan, Tramp, ehtimol, AQSh kelajakda JSSTga qaytishi mumkinligiga ishora qildi. Tramp avvalroq tashkilotni koronavirus pandemiyasiga munosabati uchun ham tanqid qilgan edi. Xususan, u JSST Covid ga qarshi kurashda “Xitoyga qaram” ekanligini taʻʻkidlagandi. Hujjatda, shuningdek, JSST “zudlik bilan zarur boʻlgan islohotlarni amalga oshira olmagani va JSSTga aʻʻzo davlatlarning nomaqbul siyosiy taʻʻsiridan mustaqilligini namoyish eta olmagani” taʻʻkidlanadi. Bayden maʻʻmuriyati ostida Qoʻshma Shtatlar JSSTning eng yirik moliyachisi boʻlib qoldi. Bayonotdan koʻrinib turibdiki, norozilik Xitoyning muassasaga taʻʻsiri oshib borayotganida. Trampning nazarida tashkilot oʻz mamlakatida koronavirus epidemiyasining oldini olish uchun ozgina ish qilgan va Xitoydagi vaziyatga juda koʻp vaqt sarflagan. Bundan tashqari, Trampning fikricha, JSST ham notoʻgʻri tavsiyalar bergan, bu esa mamlakatda keng koʻlamli epidemiyaga sabab boʻlgan. Vaholanki, undan chiqish ham AQShga, ham dunyoning qolgan davlatlariga zarar keltiradi. Zero JSSTni Vashington yaratgandi, endi esa JSSTni tark etishdi. Bu ularning shaxsiy manfaatlaridan kelib chiqqan, AQSh farmokologiya kompaniyalarining JSST ishidan noroziligi bilan ham ifodalanadi. Ular dunyo fuqarolari, sayyoramiz salomatligi haqida qaygʻuryapti, deb oʻylamaslik kerak. Masalaning yana bir qiziq tomoni aynan AQSh avvaliga hammani iqlim boʻyicha kun tartibiga tortdi, endi esa ular iqlim boʻyicha kelishuvdan chiqib ketyapti.

Vashington anʻʻanaviy energiyadan voz kechish, yashil energiyaga oʻtish, bu bilan atmosferaga zazarli chiqindilarni kamaytirish hisobiga havo harorati isishini 2 darajaga kamaytirishni koʻzda tutgan Parij kelishuvlaridan voz kechishining ham maʻʻlum sabablari bor. Tram nazarida bu bitimga amal qilinsa, AQSh sanoati ulkan zarar koʻradi. Shuning uchun Tramp neftʻ va gaz qazib chiqarishni keskin oshirish orqali dunyo va mahalliy bozorda ularning narxini tushirishga erishmoqchi, boshqa mahsulotlar narxi energiya narxiga bogʻliqligini hisobga olsak, Tramp AQShda narx-navo barqarorligiga, inflyatsiyani jilovlashga erishmoqchi. Ikkinchidan, Trampning fikricha, Xitoy Parij bitimini imzolaganiga qaramay, havoni jazosiz ifloslantirishda davom etmoqda. Bu siyosat ham Chin bilan bogʻliqligi koʻrinib qoldi. Tramp AQShni 2015 yilda imzolangan Parij iqlim bitimidan ikkinchi bor chiqarmoqda. 2021 yilda Trampdan keyin prezidentlikka kelgan Jo Bayden birinchi kundanoq AQShni Parij bitimiga qaytargan. Baʻʻzi tahlilchilar bu masalada AQSh pozitsiyasining oʻzgaruvchanligi boshqa davlatlarga oʻz majburiyatlariga jiddiy yondashmaslikka sabab boʻlishini aytadi. AQSh shartnomadan chiqishi bilan Eron, Livan va Yamandan soʻng dunyoda bitimga aʻʻzo boʻlmagan toʻrt mamlakatdan biri boʻladi. Prezident Donalʻd Trampning taʻʻkidlashicha, uning tashqi siyosati Amerikani xavfsizroq, kuchliroq va farovonroq qilishni maqsad qiladi.

Xitoy AQSh nazarida asosiy raqib va tahdid manbai. U Pekinni uygʻurlarni qirayotganlikda va ularga nisbatan genotsidda ayblaydi. Tayvan - AQShning hamkori va Vashington uni himoya qiladi. U Xitoyni BMTda oʻz fuqarolarini yuqori lavozimlarga kelishi uchun bosim oʻtkazayotganlikda ham tanqid qiladi. BMTdagi amerika elchiligiga nomzod Stefanikning fikricha, Xalqaro Telekommunikatsiya ittifoqi va Xalqaro fuqaro aviatsiyasi tashkilotida xitoylik davlat xizmatchilari hozir rahbar ekani xavotirga molik. Sunʻʻiy idrok va boshqa sohalarda ham amerikaliklar xalqaro maydonda etakchilik qilishi zarur, deydi u, “toki meʻʻyor va standartlarni biz belgilaylik”. Amerika BMT uchun eng koʻp mablagʻ ajratadigan davlat. Amerikaliklar oʻzlari boshqarayotgan BMT agentliklari, jumladan, Jahon oziq-ovqat dasturi va Bolalar agentligini eng samarali ishlaydigan organlar deb hisoblashaydi va bu muassasalardan mablagʻni ayashmaydi.

Tashqi siyosatdagi boshqa mavzularga toʻxtaladigan boʻlsak, Yaqin Sharqda Isroilni quvvatlash birlamchi vazifa boʻladi. Yangi maʻʻmuriyatdagilar nazdida BMT tizimida “antisemistik munosabat va fikrlash keng qanot yozgan va buni bartaraf etish kerak. “BMT Xavfsizlik kengashi va umuman, BMTning har bir qismida biz Isroil bilan birga boʻlamiz”, - degan Stefanikning gaplari bu fikrning toʻgʻriligini isbotlaydi. Prezident Tramp mintaqa nazorat saqlab qolish uchun kurashadi, HAMAS va Hizbullohni yoʻq qilish uchun intiladi, yahudiy davlat xavfsiz yashashi uchun nimaiki zarur boʻlsa, yordamlashadi. Falastin ahliga gumanitar koʻmak koʻrsatilayotganday ish tutadi, ammo bu jafokash xalqni qirish uchun Isroilga vayronakor qurol-yarogʻni etkazib berishda davom etadi. Stefanikning nazarida falastinliklar daʻʻvo qiladigan erlarning katta qismi Isroilniki. Yangi tashqi ishlar vaziri – davlat kotibi Marko Rubio ham Tramp kabi AQSh manfaatlarini birinchi oʻringa qoʻyishga bel bogʻlagan. Har qanday yoʻnalishda Vashington avvalo oʻz foydasi uchun kurashadi. Milliy xavfsizlik, qadriyatlar va tamoyillar hamisha oldinga qoʻyiladi, chunki bular AQSh davlatchiligining asosidir.

Xitoy va Rossiya tashqi siyosatda koʻp eʻʻtibor talab qilinadigan masalar boʻladi. Ukrainadagi urushni toʻxtatish, Isroil-Falastin mojarosiga barham berish, dunyo boʻylab qator azaliy ziddiyatlarni bartaraf etish, boshqa konfliktlar chiqmasligini taʻʻminlash, Amerika qadiyatlarini targʻib qilish ustuvor ahamiyat kasb etadi. Senator sifatida Rubio Xitoyning ashaddiy tanqidchisi boʻlib kelgan. Pekinni u eng qonxoʻr rejimlardan biri deb taʻʻriflaydi, ayniqsa uygʻurlarga nisbatan shafqatsizlikda ayblaydi. Diktaturalar, yakkahokimliklar, huquqbuzar va qonunbuzar tuzumlarni qoralab keladi, jumladan Rossiyani ham. Koʻpchilikning taxminiga koʻra, Trampning ikkinchi prezidentlik muddatida qoʻllaydigan uslubi birinchisidan farq qilishi mumkin.

Shu bilan birga, AQSh uchun dunyoda eng katta muammolardan biri Rossiya va Xitoyning soʻnggi uch yil davomida gapirib kelinayotgan “chegarasiz harbiy-siyosiy sheriklik” masalasi boʻlishi mumkin. 2022 yilda Vashingtonning Moskva va Pekin bilan munosabatlari butunlay boshqacha edi. Rossiyaning Ukrainaga keng miqyosli bosqinidan keyin AQSh Moskva bilan deyarli barcha aloqalarni uzdi. Xitoy bilan esa Bayden maʻʻmuriyati “zarur boʻlsa, qarshi chiqamiz va cheklaymiz, imkon boʻlsa, kelishamiz va muhim joylarda hamkorlik qilamiz” degan tamoyilga amal qildi. Xitoyning AQSh hududi ustida uchirgan havo sharlariga oid mojaro, TikTok kompaniyasiga qarshi Vashingtonning kuchli bosimi, Pekinning Tayvanga nisbatan tahdidli harakatlari va Rossiya-Xitoy bombardimonchilarining qoʻshma oʻquv mashqlari AQSh va Xitoy oʻrtasidagi munosabatlarga salbiy taʻʻsir qildi. Shunga qaramay, AQSh prezidenti Jo Bayden va Xitoy rahbari Si Tszinʻpin bir necha bor shaxsan uchrashib, muloqotni davom ettirish boʻyicha kelishuvga erishdi. Ammo endi AQSh va Xitoy munosabatlari keskinlashishi mumkin. Donalʻd Trampning ikkinchi maʻʻmuriyati davrida Xitoy bilan munosabatlar yanada notinch va mojarolarga toʻla boʻlishidan xavotirlar bor. Kelishmovchiliklar kuchayishi va bu munosabatlarda jiddiy inqiroz yuzaga kelishi mumkin. Bu, ayniqsa, muloqot kanallari kamayib, hamkorlik sohalari qisqargan bir paytda yuz berishi mumkin. Yaqin toʻrt yil ichida ikki mamlakat aloqalari aynan shu yoʻnalishda rivojlanishi ehtimoli yuqori. Tramp va Putinning oʻzaro uchrashishi va Ukraina mavzusini muhokama qilishni rejalashtirayotgani haqidagi eʻʻlonlar Pekinni jiddiy xavotirga solishi mumkin.Tramp Ukrainada tezkor sulhga erishishni xohlaydi va bu masalada muzokara uchun unga juda yaqin boʻlgan general Kellogni tayinlagan. Tramp tez orada Putin bilan bogʻlanadi. Bu muloqotlar buyuk davlatlar oʻrtasidagi strategik uchburchakning tuzilishini maʻʻlum yoʻnalishda oʻzgartirishi mumkin. Tramp va Putin oʻrtasidagi kelajakdagi aloqalar Xitoyning dunyodagi oʻrniga tahdid sifatida qabul qilinishi mumkin. Shu sababli Rossiyaning sobiq prezidenti Dmitriy Medvedev yaqinda Pekinga tashrif buyurdi. Koʻplab tahlilchilar Medvedev va Si oʻrtasida boʻlgan uchrashuv borasida darhol oʻz fikrini eʻʻlon qildi. Balki Trampning Moskva va Pekinni ajratib yuborish haqidagi bayonotlarga qaramay, Kreml Xitoydek doʻstidan voz kechmasligini tushuntirmoqchi boʻlgandir.

Yana bir masala. Xitoyning Arktika kabi hududlarda Rossiya bilan hamkorlikni kuchaytirishga urinishi AQShni xavotirga solyapti. Trampning Grenlandiyani sotib olish urinishlari, Panama kanalini yana Vashington mulki sifatida oʻziga qoʻshib olishi ortida ham Xitoydan xavotirlik bilan izohlanadi. Panamada kanali orqali Xitoy tovarlari olib oʻtilishi, Panama davlatining bundan katta daromad topishi, AQShdan ham bojlar olinayotgani Trampni gʻazablantiryapti. Tramp “sdelkalar”ni tuzishni yaxshi koʻradigan inson. Shu nuqtai nazardan, Panamani qoʻshib olmagan taqdirda ham, AQSh tovarlari tashilishiga pul olmaslikka koʻndirishga urinadi. Rossiyani emas, koʻproq Xitoyni potentsial tahdid sifatida koʻrayotgan Vashington Grenlandiyada kuchli havo hujumidan mudofaa tizimlari joylashtirishi (ham Pekin, ham Moskva raketalaridan himoyalanish uchun), ham bu erdagi ulkan erosti va erusti boyliklariga ega chiqishi mumkin. Boz ustiga, AQSh mudofaa vaziri oʻrinbosarlaridan biri Eli Ratner yaqinda Xitoy “nafaqat Ukrainadagi urush boʻyicha Rossiya propagandasi andozalarini koʻp hollarda takrorlayotganini, balki hali ham Rossiya sanoatini faoliyatda ushlab turishda yordam berayotganini va unga ikki maqsadli mahsulotlar etkazib berayotganini” eslatdi. Bugun Moskvada ham, Pekinda ham AQShga nisbatan ishonchsizlik bor. Rossiya va Xitoyning asosiy maqsadi Qoʻshma Shtatlarni dunyo etakchiligidan chetlashtirish boʻlib, buning uchun ular infratuzilmaga kiberhujumlar uyushtirish va telekommunikatsiya sohasiga zarar etkazish kabi usullardan foydalanmoqda. Bu esa AQShning milliy xavfsizligiga jiddiy tahdiddir. Xitoy va Rossiya oʻrtasidagi yaqinlashuv AQShning global strategik manfaatlariga qarshi yoʻnalgan hamda Evropa davlatlari bilan hamkorlikni zaiflashtirishi mumkin. Shu bilan birga, Xitoy-Rossiya ittifoqi, ayniqsa, hozirgi xalqaro tartibdan norozi boʻlgan davlatlar – Turkiya, Janubiy Afrika, Braziliya, Yaqin Sharq rejimlari uchun jozibador koʻrinadi, bu esa xalqaro muvozanatning yangi qiyofasini shakllantirish ehtimolini oshiradi. BRIKSning paydo boʻlish zarurati ham shundan dalolat beradi. Tramp eyforiya bilan aytayotgan AQShning Xitoy va Rossiya oʻrtasidagi hamkorlikni zaiflashtirish borasida imkoniyatlari ham cheklangan. Biroq Putin Trampning Oq uyga qaytishini ijobiy hodisa sifatida kutayotgan boʻlsa, Si Tszinʻpin bu kelajakni xavotir bilan qarshilamoqda.Trampning birinchi prezidentlik muddati davomida u Xitoy bilan savdo urushini boshladi, Xitoyning yirik texnologik giganti “Huawei”ni sanktsiyalar va bosim kampaniyasi nishoniga aylantirdi, uning uskunalarini AQSh ittifoqchilarining tarmoqlaridan olib tashlashga harakat qildi; Hind-Tinch okeani mintaqasida AQShning harbiy ishtiroki va sheriklik aloqalarini kuchaytirdi; shuningdek, COVID-19 pandemiyasi tufayli targʻibot urushi olib bordi. Bu safar Si Tszinʻpin uchun vaziyat yanada yomonroq koʻrinishi mumkin. 2016 yilda Xitoy iqtisodiyoti hozirgiga qaraganda ancha yuqori oʻsish surʻʻatlariga ega edi, AQSh iqtisodiyoti esa ancha sust edi. Bugun vaziyat ancha oʻzgardi. Chinda iqtisodiy oʻsish sekinlashdi.

Tramp yaqin oylarda Putin bilan uchrashishni rejalashtirmoqda. U, albatta, Rossiya prezidenti bilan uchrashadi, lekin faqat bitta maqsadda - Putinni yon berishga majbur qilish uchun. Tramp nimani oʻylab topmasin, u Putinni yon berishga majbur qila olmaydi. Ukrainadagi mojaro Donalʻd Tramp inauguratsiya nutqi chogʻida aytgan AQSh yangi maʻʻmuriyatining ustuvor yoʻnalishlari roʻyxatida boʻlmasa-da, u prezidentlik faoliyatining birinchi kunidayoq ommaviy axborot vositalari bilan suhbatda bunga toʻxtalib oʻtdi. Trampga koʻra, Vladimir Putin tinchlikka rozi boʻlmaslik bilan “Rossiyani yoʻq qilmoqda”. (...) Moskvaga nisbatan ritorikaning bunday keskin kuchayishi AQSh prezidentining yaqin kelajakda saylovoldi vaʻʻdalarini bajara olmasligi bilan bogʻliq. U dunyoga urushni bir sutkada toʻxtaman deya mujda yoʻllab qoʻygandi. Donalʻd Tramp Moskvada rasmiylarning keskin qarshiligiga duch keldi. Afsuski, kelishuvga erishishga birinchi navbatda Rossiya tomonidan qoʻyilayotgan ikkita talab toʻsqinlik qilmoqda: Gʻarbning Ukrainaning NATOga aʻʻzo boʻlish rejalaridan voz kechishi va sanktsiyalarning bekor qilinishi. Birinchi talab AQShning Donalʻd Tramp birinchi prezidentligi davridagi strategiyasining bir qismi boʻlgan maqsadlaridan voz kechishini bildiradi. Ikkinchi talabni amalga oshirishning iloji yoʻq. AQSh barcha sanktsiyalardan bir tomonlama voz kechishi mumkin emas, chunki ular nafaqat Vashington, balki EI va boshqa ittifoqchilari tomonidan joriy etilgan. Ammo sanktsiyalar bosimi Kremlga taʻʻsir oʻtkazishi mumkinligiga ishonch yoʻq. Moskvaga qarshi sanktsiyalar hech narsani oʻzgartirmaydi. Prezident Tramp juda qarama-qarshi signallarni yubormoqda. Avval u mojaroga bir kunda barham berish haqida gapirdi, keyin esa darhol qoʻshimcha sanktsiyalar haqida. Bunda hech qanday izchil strategiya koʻzga tashlanmaydi. Boz ustiga, Moskvaning asosiy maqsadi Ukrainaning oʻzida emas, balki Rossiyaning Sovet davridagidek taʻʻsirini tiklashdir. Menimcha, Kremlʻ oʻz maqsadlariga erishishdan voz kechmaydi. AQShdan kelayotgan soʻnggi kuchli signallarni Rossiya bilan faqat kuchli pozitsiyada gaplashish mumkinligini anglashning dalili sifatida qabul qilish mumkin. Moskvaning mojaroni muzlatish istagi yoʻqligi ham frontdagi mavjud vaziyat bilan bogʻliq. Vaziyat oʻzi uchun ijobiy rivojlanayotgan bir paytda Putin mojaroga chek qoʻyish niyatida emas. Rossiya hozirda katta ustunlikka ega. Qishning eng qahraton oyi davom etmoqda, bu Rossiyaga Ukrainaning energetika infratuzilmasi va transport markazlariga hujum qilib, uni charchatish imkonini beradi. Rossiya buni allaqachon amalga oshirmoqda. Trampning 24 soat ichida mojaroga barham berish haqidagi saylovoldi bayonotlari sinovdan oʻta olmadi. AQShning Ukraina boʻyicha maxsus vakili general Keyt Kellogg hozirda 100 kun ichida kelishuvga erishish haqida gapirmoqda, ammo bu vaqt oraligʻida tinchlikka erishish dargumon. Muayyan belgilarga koʻra, Rossiya 2026 yilda jang qilishni rejalashtirmayapti. Bu, xususan, byudjet rejasi bilan bogʻliq. Rossiyaning 2025 yilga moʻljallangan harbiy byudjeti rekord darajada, 2026 yilga reja esa kamtarroq. Putin Ukrainani imkon qadar kuchsizlantirishdan, qoʻlidagi barcha kozir kartalar bilan muzokaralar stoliga oʻtirishdan manfaatdor. Vladimir Zelenskiyning oʻzi ham oʻt ochishni toʻxtatish sharti Rossiyaning keyingi hujumlarining oldini oladigan tinchlikparvar kuchlarning xalqaro kontingentini yaratish boʻlishi kerakligini aytdi. Uning soʻzlariga koʻra, buning uchun Ukraina hududiga 200 ming Gʻarb harbiy xizmatchisini joylashtirish kerak boʻladi. Hozirgi vaziyatda raqamlar va qaysi mamlakatlar qoʻshni kiritilishi haqida gapirish qiyin, biroq xalqaro qoʻshinlar nazorati ostidagi bufer zonani yaratish zarur boʻlishi mumkin. Bunday tinchlikparvar kontingentning yaratilishi, ehtimol, Ukrainaning NATOga tezroq kirishi haqidagi vaʻʻdaning oʻrnini bosadigan kafolat boʻlar. Biroq ayni damda Evropa oʻzining mavjud salohiyati, tuzilmalari va zaxiralari nuqtai nazaridan bunga tayyor emas. Bunday kontingent mavjudligini tasavvur qilish qiyin.

Menimcha, AQSh NATOdan voz kechmaydi. Ammo evropaliklarni oʻz hududlaridagi Amerika askarlarini oʻzlari boqishiga, yaʻʻni moliyalashtirishga erishmoqchi. Saylov kampaniyasi davomida Tramp NATOga aʻʻzo davlatlar mudofaa xarajatlarini yalpi ichki mahsulotining 5 foizigacha oshirishi kerakligini qayta-qayta aytgan va Evropa davlatlarini Ukrainani qoʻllab-quvvatlash uchun masʻʻuliyatni oshirishga chaqirgan. U lavozimga kirishganidan keyin bu qarashlarini oʻzgartirmadi. Tramp Qoʻshma Shtatlar Kievga yordam uchun butun Evropani jamlagandan 200 milliard dollar koʻproq sarflaganini eslatdi. “Bu kulgili. Bu ularga koʻproq taalluqlidir. Bizni okean ajratib turibdi”, dedi Amerikaning yangi prezidenti Evropani nazarda tutib. Balki Evropa bu ishni uddalar. Axir sovuq urush davrida Evropa davlatlari oʻz yalpi ichki mahsulotining 10 foizini mudofaa uchun sarflagan.

Biroq bugungi real vaziyat, erdagi ahvolni kuzatsak, Ukraina taslim boʻlmagan esa-da, ancha choʻkdi. Jang maydonidagi manzara ham ayanchli Kiev uchun. 2024 yilda Rossiya armiyasi 2023 yilga nisbatan 6 barobar koʻp Ukraina hududini egalladi. Hozir Pentagonda Ukrainaga harbiy yordam koʻrsatishga masʻʻul boʻlgan barcha amaldorlar ishdan olingani yoki boshqa ishga oʻtkazilgani, Davlat departamenti Isroil va Misrdan boshqa barcha mamlakatlarga yordam berishni 90 kunga toʻxtatganini inobatga olsak, Ukrainaning magʻlubiyati tezlashishi mumkin. Tramp bunday halokatli natijaga yoʻl qoʻyishdan ehtiyot boʻladi. Ukraina zaif pozitsiyadan tinchlik shartnomasini imzolashi, bu esa mamlakatning boʻlinishiga va qoʻgʻirchoq hukumatning oʻrnatilishiga olib keladi. Hozircha Moskva ham, Kiev urushni kelgan joyidan toʻxtatishga va muzlatishga rozi emas. Rossiyaning tinchlik muzokaralaridan qochishi Trampning Ukrainani qurol va pul bilan qoʻllab-quvvatlashga vaʻʻda berishini anglatadi. Ammo bu stsenariyda ham Rossiyaning hududiy yutuqlari kamayishi dargumon. Ukraina yutadimi yoki magʻlub boʻladimi, pirovardida hududiy muammolar emas, balki oxirgi natijadan soʻng mamlakat kimning taʻʻsir doirasiga kirishi koʻp narsaga oydinlik kiritadi. Bir narsani unutmaslik kerakki, mabodo Putin toʻsatdan oʻlib qolmasa, Moskva hech qachon bosib olgan va Konstitutsiyaga hududi sifatida kiritib qoʻygan Qrim va 4 ta viloyatni Ukrainaga qaytarmaydi.

Abduvali Soyibnazarov, siyosiy sharhlovchi