Lids universiteti professori Salmon Sayyid Britaniya boʻylab boʻlib oʻtgan musulmonlarga qarshi namoyishlar islomofobik tashviqotlar mahsuli ekanini maʻʻlum qildi. Biroq, uning taʻʻkidlashicha, oʻn yillar davomida olib borilgan tashviqotlarga qaramasdan, musulmonlar, nomusulmonlar, turli irq vakillari, soʻlchilar va irqchilikka qarshi boʻlgan barcha pogromchilarga qarshi namoyishlarga chiqib, ularning ovozlarini oʻchirdi.

Birlashgan Qirollikning koʻplab hududlarini qamrab olgan musulmonlarga qarshi pogromlar koʻp jihatdan kutilmagan boʻldi. Koʻpchilik, jumladan, Frantsiya yoki Avstriya musulmonlari uchun Britaniya bagʻrikenglik oroli sifatida koʻrinardi – musulmonlar uchun doʻstona mamlakat boʻlib, u erda jamoalar islomofob hukumat aralashuvisiz oʻz eʻʻtiqodlarini amalga oshirishlari mumkin edi.

17 yoshli “musulmon qochqin” uch nafar yosh qizni oʻldirgani haqidagi yolgʻon mish-mish qanday miqyosda zoʻravonlikka sabab boʻlishini hech kim tasavvur qila olmasdi.

Biroq gumonlanuvchi na musulmon, na muhojir, balki Britaniyada tugʻilgan nasroniy boʻlgan. Ammo hujumchi musulmon boʻlgan taqdirda ham, bu masjidlarga hujum uyushtirish, musulmonlarga qarashli doʻkonlarni talon-toroj qilish, boshqa teri rangidagi odamlarni kaltaklash, Muhammad paygʻambar va Islomni haqorat qiluvchi shiorlar aytish uchun asos boʻla oladimi?

Britaniyada musulmonlarga qarshi pogromlar Gʻazoga qarshi davom etayotgan «genotsid» hujumlari fonida sodir boʻlmoqda. 7 oktyabrdan beri Britaniya hokimiyati Falastin tarafdori, genotsidga qarshi namoyishlarni “nafrat yurishlari” deb atadi, ularni antisemitizm deb qoraladi va mustamlakachi-irqiy koʻchmanchi rejimining genotsidini harbiy va diplomatik yordam orqali qoʻllab-quvvatlashda davom etmoqda.

Oʻta oʻng qanot kallakesarlar va ularning hamkorlari Tel-Avivning falastinliklar va musulmonlarga qarshi tashviqotini qoʻllab-quvvatladilar. Falastinliklarning odam oʻrnida koʻrilmasligi va Falastin tarafdori faollari nomining qoralanishi butun dunyo guvohi boʻlgan zoʻravon koʻcha islomofobiyasining avj olishiga zamin boʻldi.

Pogromlarning aybdorlarini aniqlash qiyin emas: ular oʻt qoʻyuvchi, talon-toroj qiluvchi va hujumkor odamlardir. Ammo, pogromlarni qoʻllab-quvvatlovchilarga emas, balki faqat ularni amalga oshiruvchilarga eʻʻtibor qaratadigan boʻlsak, musulmonlar va muhojirlar uchun dushmanlik muhitini yaratishga yordam bergan katta siyosatchilar va fikr bildiruvchilar oʻrtasidagi oʻzaro munosabatlarni koʻzdan qochiramiz.

Misol uchun, pogromlar avjiga chiqqan paytda Britaniyaning ilgʻor muxolifat partiyasi etakchiligiga nomzod va ehtimoliy boʻlgʻusi bosh vazir Robert Jenrik televideniega bergan intervʻyusida “Allohu Akbar” deb baqirayotgan har qanday musulmon zudlik bilan hibsga olinishi kerakligini aytdi.

Yangi Leyboristlar hukumati musulmonlarning eng yirik vakillik tashkiloti Britaniya musulmonlar kengashi bilan hamkorlik qilishdan bosh tortishda davom etmoqda. Leyboristlar partiyasi, Britaniyaning aksariyat tuzumlari singari, antisemitizmni hatto «koʻrinmas» izlarda ham tan olishga qodir, biroq masjidlarga hujumlar, hijob kiygan ayollarni taʻʻqib qilish va musulmonlarga nisbatan zoʻravonliklarni islomofobiya deb aniq belgilashni istamaydi.

Biroq Britaniyadagi islomofobik pogromlarning umidbaxsh natijasi aholining keng qatlamlarini safarbar qilish orqali ularni yoʻq qilish boʻldi. Musulmonlar, gʻayrimusulmonlar, turli irqlarga mansub odamlar, soʻl siyosiy qarashdagilar va irqchilikni rad etgan barcha, oʻn yillar davomidagi islomofobiya targʻibotiga qaramasdan, ommaviy tarzda koʻchalarga chiqishdi, oʻng qanot radikallardan son-jihatdan ustun kelishdi va ularning tarafdorlarini sukut saqlashga majbur qilishdi.

Salmon Sayid Britaniyaning Lids universiteti mustamlakachilikdan keyingi zehniyat va ritorika kafedrasi mudiri.

Manba: “Anadolu” axborot agentligi