Fitch Isroil reytingini «A»ga tushirdi; prognoz «salbiy»
Fitch Ratings xalqaro reyting agentligi Isroil kredit reytingini salbiy prognoz bilan «A+» dan «A»ga tushirganini eʻʻlon qildi. Ushbu qaror Gʻazoda davom etayotgan urushning salbiy taʻʻsiri, ortib borayotgan geosiyosiy xatarlar va mamlakat moliyasining barqarorligiga tahdid soladigan sezilarli iqtisodiy zarar bilan bogʻliq.
Fitch nazarida Gʻazodagi choʻzilgan mojaro Isroil davlat
moliyasiga jiddiy bosim
tugʻdirmoqda. Agentlik prognozlariga koʻra, 2024 yilda byudjet taqchilligi
yalpi ichki mahsulotga nisbatan 7,8 foizni tashkil etadi, davlat qarzi darajasi
esa oʻrta muddatli istiqbolda YaIMning 70 foizidan yuqori boʻlib qoladi. Bu
raqamlar nafaqat harbiy harakatlar va jabrlangan hududlar aholisini koʻchirish
bilan bogʻliq yuqori xarajatlar, balki infratuzilma va sanoat faoliyatiga etkazilgan iqtisodiy zarar
bilan ham bogʻliq. Fitch, shuningdek,
Jahon bankiga koʻra
boshqaruv koʻrsatkichlari yomonlashishi kutilayotgani, bu esa mamlakatning kredit
qobiliyatiga salbiy taʻʻsir koʻrsatishi mumkinligini taʻʻkidlaydi.
Fitch mojaro 2025 yilgacha davom etishi, boshqa jabhalarda kengayishi, harbiy
xarajatlar va qarz yuklarining yanada oshishiga olib kelishidan xavotirda. Agentlikning ogohlantirishicha, mojaro insoniy
xarajatlardan tashqari, infratuzilma vayron boʻlishiga va uzoq muddatli iqtisodiy
oqibatlarga, jumladan, sarmoya va sanoat faolligining pasayishiga olib kelishi
mumkin.
Fitch bashoratiga koʻra, Isroil hukumati harbiy xarajatlarni
doimiy ravishda oshirishga majbur boʻladi, bu majburiy harbiy xizmatni kengaytirish
va qurol ishlab chiqarishni koʻpaytirishni oʻz ichiga olishi mumkin. Ushbu qadamlar,
ehtimol, qoʻshimcha xarajatlarga olib keladi va mamlakat uchun qoʻshimcha moliyaviy
xavflarni keltirib chiqaradi.
Fitch reytingni pasaytirish qarori davom etayotgan mojarolar
va geosiyosiy keskinliklar sharoitida Isroilning uzoq muddatli iqtisodiy
barqarorligi haqidagi xavotirlarni aks ettirganini taʻʻkidlaydi. Agentlik
fikricha, vaziyatning yanada yomonlashishi, ayniqsa, urush kutilganidan uzoq davom
etsa va iqtisodiy vaziyatning yanada yomonlashishiga olib keladigan boʻlsa,
mamlakatning kredit reytingiga qoʻshimcha bosim oʻtkazishi mumkin.
Yaqin Sharqdagi mojaro iyulʻ oyi oxiri va avgust oyi boshida bir
qancha muhim shaxslar, jumladan Ismoil Haniya, Livan Hizbullohi qurolli kuchlari
qoʻmondoni Fuad Shukr va XAMASning harbiy qanoti rahbari Muhammad Deifning
oʻlimidan soʻng avj oldi. Ularning oʻldirilishida Isroil ayblangan, bu esa
mintaqada keskinlikning kuchayishiga olib kelgan va musulmon jamoalari orasida
xavotir uygʻotgan.
Mavzuga aloqador
-
Dunyoning koʻzga koʻringan ulamolari kelishgan holda Isroil va Amerika tovarlarini boykot qilish vojibligi toʻgʻrisida fatvo berdi. Fatvoda, jumladan, shunday deyiladi: Amerika mahsulotlarini sotib olish orqali uning rivojiga hissa qoʻshish ham Isroil mahsulotlarini sotib olish kabi taqiqlanadi. Bugun Amerika ikkinchi Isroildir! Agar AQShning sionistik tashkilotlarni toʻliq qoʻllab-quvvatlashi va tarafkashligi boʻlmaganida, Isroil mintaqada tajovuzni davom ettira olmagan boʻlardi. Amerikaning mablagʻi, qudrati va «veto»si koʻmagida Isroil xohlagan ishini qilmoqda. Muqobili boʻlaturib, Isroil yoki Amerika mahsuotlarini sotib oladigan har bir musulmon harom ishga, ochiq-oydin gunohga qoʻl urgan, Alloh huzurida baxtsizlik, odamlar orasida esa sharmandalilik yukini zimmasiga olgan boʻladi.
-
Eronning Isroilga hujumi kutilayotgani sababli Yaqin Sharq bozorlarida qulash kuzatildi
