Isroilga qarshi Amerika intifodasi, umidbaxsh namoyishlar

Mamlakat boʻylab minglab amerikalik talabalar yahudiy xalqiga nisbatan qandaydir patologik nafrat tufayli oʻz kelajagini va oʻz xavfsizligini xavf ostiga qoʻyib, norozilik bildirmayapti. Ular buni Isroil davlati tomonidan Gʻazoda himoyasiz falastinliklarga qarshi amalga oshirilgan ommaviy qirgʻinni toʻliq rad etish va unga boʻlgan haqli gʻazab vajidan amalga oshirmoqdalar – jurnalist, The Palestine Chronicle muharriri Ramzi Barudning maqolasi.

Ayni chogʻda AQShning oʻnlab universitetlarida ommaviy norozilik namoyishlari boʻlib turibdi. Biroq bu namoyishlarni shunchaki antisemitizm deb atab boʻlmaydi.

Mamlakat boʻylab minglab amerikalik talabalar yahudiy xalqiga nisbatan qandaydir patologik nafrat tufayli oʻz kelajagini va oʻz xavfsizligini xavf ostiga qoʻyib, norozilik bildirmayapti. Ular buni Isroil davlati tomonidan Gʻazoda himoyasiz falastinliklarga qarshi amalga oshirilgan ommaviy qirgʻinni toʻliq rad etish va unga boʻlgan haqli gʻazab vajidan amalga oshirmoqdalar.

Ular Gʻazo sektorida 7 oktabrdan boshlangan qonli hujumlar AQSh hukumati tomonidan toʻliq moliyalashtirilgani va qoʻllab-quvvatlanayotganidan gʻazabda.

Ushbu ommaviy norozilik namoyishlari 17 aprelʻ kuni Kolumbiya universitetida boshlangan va Nʻyu-Yorkdan Texasgacha va Shimoliy Karolinadan Kaliforniyagacha boʻlgan butun AQSh jugʻrofiyasini qamrab olgan.

Norozilik namoyishlari tabiati va shiddati jihatidan koʻpchilik ularni 1960-70 yillarda Vetnam urushiga qarshi AQShda oʻtkazilgan namoyishlarga qiyoslamoqda.

Taqqoslash oʻrinli boʻlsa-da, hozirgi noroziliklarda etnik xilma-xillik va ijtimoiy uygʻunlikni qayd etish juda muhimdir. Koʻpgina kampuslarda arab, musulmon, yahudiy, qora tanli, tubjoy amerikalik va oq tanli talabalar oʻzlarining falastinlik tengdoshlari bilan urushga qarshi yagona pozitsiyada elkama-elka turishlarini koʻrsatishmoqda.

Ular aniq bir ustuvor maqsad yoʻlida birlashgan: urushni tugatish, AQShning Isroilni qoʻllab-quvvatlashiga nuqta qoʻyish, oʻz universitetlarining Isroilga toʻgʻridan-toʻgʻri sarmoyasini toʻxtatish va ularning norozilik huquqini tan oldirish. Bu idealizm emas, balki eng yaxshi lahzalardagi insoniyatdir.

Kolumbiyadan boshlangan ommaviy hibsga olishlar va barcha hududlarda tinch namoyishchilarga qarshi uyushtirilayorgan zoʻravonliklarga qaramay, harakat kuchayib bormoqda.

Boshqa tomondan, prezident Jo Baydendan boshlab barcha AQSh siyosatchilari ularning oqilina va global miqyosda qoʻllab-quvvatlovga ega talablarini koʻrib chiqish oʻrniga, namoyishchilarni antisemitizmda aybladilar.

Yana bir bor Demokratik va Respublikachi tuzilmalar Isroilni koʻr-koʻrona qoʻllab-quvvatlashda bir yoqadan bosh chiqardi.

Bayden “antisemit norozilik namoyishlari"ni qoralab, ularni "aybdor va xavfli” deb taʻʻrifladi.

Bir necha kundan soʻng AQSh Kongressi Vakillar palatasi spikeri Mayk Jonson universitetga xavfsizlik xizmati himoyasi ostida tashrif buyurdi va demokratiyani qabul qilamiz, soʻz erkinligi va yigʻinlar oʻtkazish huquqini hurmat qilamiz, degan ulugʻvor daʻʻvolarni ilgari suruvchi davlatga mutlaqo mos kelmaydigan tilda nuqt soʻzladi.

“Biz kampusimizda bunday nafrat va antisemitizmning gullab-yashnashiga yoʻl qoʻya olmaymiz”, dedi u va qoʻshimcha qildi: “Men bugun hamkasblarimga qoʻshilaman va Prezident (Minouch) Shafikni bunday tartibsizlikka darhol chek qoʻymasa, isteʻʻfoga chiqishga chaqiraman”.

Biroq Shafik namoyishlarni bostirish harakatida etakchi edi, u Nʻyu-York politsiya departamentini namoyishchilarni antisemitizmda yolgʻon ayblagan holda, ularni bostirishga chaqirgan edi.

AQShning asosiy ommaviy axborot vositalari noroziliklarning sabablari xususida chalkash va xato maʻʻlumotlarning keng yoyilishiga hissa qoʻshishga yordam berdi.

The Wall Street Journal yana bir bor Stiven Stalinskiy kabi yozuvchilarga yosh adliya faollarini Isroilning Gʻazodagi dahshatli genotsidini tanqid qilishga jurʻʻat etgani uchun qoralashga izn berdi.

“Hamas, Hizbulloh, husiylar va boshqalar AQShda va butun Gʻarbda namoyish faollariga yordam koʻrsatmoqda”, dedi u va shu tariqa AQShning genotsidni qoʻllab-quvvatlashi haqidagi tanqidiy suhbatlarni gʻalati va asossiz yoʻnalishlarga burib yubordi.

 AQSh tuzumining yozuvchilari oʻzlari va oʻquvchilarini aldashda davom etishni istasalar ham, haqiqat oʻzgarib qolmaydi, na Hizbulloh, na Hamasning yollanma xodimlari AQShning Ayvi Ligasi universitetlarida hech qanday faoliyat olib bormaydi.

Bu kabi chalgʻitishlarning barchasi Amerika jamiyatidagi inkor etib boʻlmaydigan oʻzgarishlarni koʻzdan qochirish uchun moʻljallangan. Bu oʻzgarishlar ayni chogʻda Isroil va Falastin haqidagi mashhur qarashlarda uzoq muddatli fikriy evrilishni keltirib chiqarishi turgan gap.

Amerikaliklar Isroil va oʻz mamlakatining Tel-Aviv bilan “maxsus munosabatlari” xususidagi fikr va qarashlarini oʻzgartirmoqda.

Yosh demokratlar boshchiligida mustaqil faollar va maʻʻlum darajada yosh respublikachilar orasida muayyan oʻzgarish tendentsiyalari kechmoqda.

“Yaqin Sharqda hamdardlik va xayrixohlik endilikda isroilliklardan koʻra koʻproq falastinliklarga qaratilmoqda” degan bayonot oʻtmishda aqlga sigʻmas edi. Biroq bu yangi mavzu boʻyicha oʻtkazilgan soʻnggi soʻrovlar hamda Baydenni maʻʻqullash reytinglarining pasayib borayotgani ham bu haqiqatni tasdiqlashda davom etmoqda.

Isroilni soʻzsiz qoʻllab-quvvatlash asosida martaba qozongan va qozonishda davom etayotgan amerikalik siyosatchilarning keksa avlodlari yangi voqelikdan lol-u hayratda. Ularning burro tili bugun haqiqat oldida tutilib qolmoqda. Shunga qaramay, ular Isroil hukumati talablarini qondirish uchun oʻz xalqining butun avlodi, hatto Amerikaning boʻlajak rahbarlarini ham tuhmat qilishga tayyor.

24 aprelʻ kuni Isroil Bosh vaziri Binyamin Netanyaxu televidenie orqali bergan bayonotida namoyishchilarni “etakchi universitetlarni egallab olgan antisemit toʻdalar” deya taʻʻriflab, tinch namoyishchilar “Isroilni yoʻq qilishga” chaqirayotganini daʻʻvo qildi. Uning soʻzlari siyosati va mafkurasidan qatʻʻi nazar, barcha amerikaliklarni gʻazabga solishi kerak edi. Ammo, koʻpgina amerikalik siyosatchilar Netanyaxuning soʻzlarini toʻtiqush kabi takrorlay boshladilar.

Biroq ularning siyosiy koʻzlov bilan qilayotgan bunday ishlari uzoq kelajakda emas, balki yaqin oylarda, xususan prezidentlik saylovlari arafasida oʻzining teskari natijasini beradi.

Millionlab amerikaliklar urushdan, hukumatning xorijiy davlatga sodiqligidan, militarizmdan, politsiya zoʻravonligidan, AQSh boʻylab soʻz erkinligining misli koʻrilmagan cheklovlaridan va boshqalardan zada boʻlgani, toʻyib ketgani aniq.

Avvalgi avlodlarga xos manfaatlarga, tarixiy va maʻʻnaviy saroblarga befarq boʻlmagan yosh amerikaliklar “etar endi”, deb eʻʻlon qilmoqda. Ular bugun qilayotgan ishlari gʻoyat jiddiy ahamiyatga ega, ular bir ovozdan, uzoq vaqtdan beri berib kelinayotgan savollarga javoblarni, maʻʻnaviy va huquqiy javobgarlikni va urushni darhol tugatishni talab qilmoqdalar.

AQSh hukumati chora koʻrish oʻrniga, aksincha, Isroil urush mashinasini millionlab falastinliklarga qarshi hujumida qoʻllab quvvatlayotgani uchun, jasur talabalar bu yovuzlikka qarshi bosh koʻtardilar. Bu, shubhasiz, Qoʻshma Shtatlar tarixidagi eng hayratlanarli voqeadir.

Ramzi Barud, jurnalist va The Palestine Chronicle muharriri.