Мисли йўқ қамоқхоналар ва мунтазам қийноқлар: Фаластинликлар одам ўрнида кўрилмаяпти

Қамоқхоналар азалдан инсониятнинг азоб-уқубатлари ўчоғи бўлиб келган. Қамоқхоналарда ҳукуматлар ва режимлар инсон руҳини синдириш учун мунтазам зўравонликдан фойдаланганлар. Совет гулагларидан тортиб Абу Ғрайб даҳшатларигача, тарих саҳифалари давлат томонидан амалга оширилган қийноқ мисоллари билан тўла. Бироқ бугунги кунда Исроил қамоқхоналарида содир бўлаётган воқеалар тарихнинг энг қора саҳифаларига муҳрланса арзийдигандир. Фаластинликлар учун қамоқ шунчаки ҳибсга олиш эмас – бу уларнинг танаси ва онгини қасддан ва тизимли равишда йўқ қилишдир.

1. Ҳеч бир фаластинлик қийноқлардан холи эмас

Қийноқлар фақат сиёсий мухолифлар ёки жиноятчиларга қўлланиладиган кўпчилик шафқатсиз қамоқхона тизимларидан фарқли ўлароқ, Исроил қамоқхоналари шафқатсизликда одамларни ажратиб ўтирмайди. Фаластинликлар – ёши, жинси ёки сиёсий мансублигидан қатъи назар – шунчаки фаластинлик бўлгани учун қаттиқ жисмоний ва руҳий зўравонликка дучор бўладилар. Болалар, кексалар ва сиёсатга ҳеч қандай алоқаси бўлмаганлар жангчилар билан бир хил шафқатсиз муомалага дучор бўладилар. 

2. Қийноқлар давлат сиёсати, истиснолар йўқ 

Исроилдаги қийноқлар айрим аскарларнинг иши ёхуд қандайдир тасодифий ҳодисалар эмас – бу давлат томонидан қўллаб-қувватланадиган, тизимли сиёсатдир. Терговчилар ва қамоқхона ходимлари жисмоний ва руҳий азоб бериш усулларига расман ўқитилади. Исроил ҳуқуқ тизими бу жиноятларни содир этганларга тўлиқ иммунитет беради ва қийноқларни ҳарбий жиноят эмас, балки "хавфсизлик зарурияти" сифатида баҳолайди. Пухта ўйланган, давлат томонидан рухсат этилган қийноқлардан фойдаланиш жабрланувчилар учун ҳеч қандай жавобгарлик, оқибатлар ва адолатни таъмин этмайди. 

3. Узоқ муддатли руҳий ва жисмоний жароҳатлар

Исроил қамоғидан омон қолганлар ҳам жисмонан, ҳам руҳан фалаж бўлиб қолишади. Маҳбуслар қаттиқ калтакланиш, электр токи билан қийнаш, сувга чўктириш, мажбурий стресс ҳолатларига тушириш ва жинсий зўравонликка дучор бўладилар. Кўпчилик сурункали жисмоний жароҳатлар, травмадан кейинги стресс бузилиши (ПТСД) ва тузатиб бўлмайдиган руҳий жароҳатлардан азият чекади. Айрим маҳбуслар оиласига шунчалик синиқ ҳолда қайтадиларки, уларни таниб бўлмайди, улар жамиятда яшай олмайдилар. Бошқалари эса ҳибсда вафот этади, уларнинг жасадлари очиқ-ойдин зўравонлик аломатлари билан оилаларига қайтарилади.

4. Қийноқ жиноятларининг битмас тарихи

Исроил қамоқхоналаридаги қийноқлар муайян можаролар ёхуд урушлар билан боғлиқ эмас – улар ўнлаб йиллар давомида узлуксиз давом этиб келмоқда. Фаластинликлар 1948 йилда босқин бошланганидан бери Исроил қамоқхоналарида тизимли зўравонликка дуч келишмоқда. Бу амалиётни ҳеч бир шароит тўхтатиб қололмаган, бу эса унинг Исроилнинг ҳарбий ва хавфсизлик институтларига чуқур сингиб кетганини кўрсатади.

5. Кўплаб далилларга қарамай, глобал сукут ва жазосизлик

БМТ, Халқаро Амнистия ва Инсон Ҳуқуқлари Кузатуви каби инсон ҳуқуқлари ташкилотлари Исроил қамоқхоналарида минглаб қийноқ ҳолатларини ҳужжатлаштирган. Бу ҳисоботларда зўрлаш, калтаклаш, узоқ вақт ёлғизликда сақлаш ва тиббий эътиборсизлик ҳолатлари қайд этилган. Шундай бўлса-да, Исроил АҚШ ва Ғарб давлатлари томонидан ҳимоя қилиниб, ҳеч қандай халқаро жавобгарликка тортилмаяпти.

6. Қийноқлар қамоқхона ичкариси билан чекланиб қолмаган 

Фаластинликлар нафақат қамоқхоналар ичида қийноққа солинади – балки қийноқлар маҳбуслар ҳибсга олинган пайтданоқ бошланади. Исроил аскарлари рейдлар пайтида, назорат пунктларида ва транзитда қўлга олинганларни мунтазам равишда калтаклайди, хўрлайди ва таҳқирлайди. Бу зўравонлик уларнинг қамоқ муддати давомида ҳам давом этади, турли давлат идоралари – жумладан, Исроил ҳарбийлари, хавфсизлик кучлари ва қамоқхона маъмуриятлари биргаликда шафқатсиз зулм тизимини қўллаш устида ишлайди.

Инсониятга қарши жиноят

Исроил қамоқхоналарида фаластинликларни қийноққа солиш нафақат шафқатсизлик, балки ҳарбий жиноятдир. У тарихдаги энг ёмон қамоқхона тизимларидан ҳам устун туради, зеро, у этник тозалаш ва апартеид доирасида ишлайдиган бутун бир халқни нишонга олади. Кучли далилларга қарамай, дунё сукут сақламоқда. Аммо сукут – жиноятга шериклик билан тенг. Халқаро ҳамжамият Исроилни жавобгарликка тортиши ва бу ваҳшийликларни тўхтатишни талаб қилиши керак. Фаластинликлар адолат, эркинлик ва қадр-қимматга лойиқдир. Жазосизликка чек қўйиш вақти келди.

Муҳаммад Довуд